Togo

Togo,Republika Togijska państwo w zachodniej Afryce nad Zatoką Gwinejską.Graniczy z Ghaną,Beninem i Burkina Faso.

Ustrój polityczny

Togo to republika.Według konstytucji z 1992 głową państwa jest prezydent,wybierany w głosowaniu powszechnym na 5 lat.Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego Zgromadzenia Narodowego z wyborów powszechnych(81 deputowanych)o kadencji 5-letniej. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele,powoływanym przez prezydenta spośród większości parlamentarnej.

Podział administracyjny

Togo dzieli się na 5 regionów i stolicę,razem stanowi to 30 prefektur i jedną gminę.Stolicą Togo jest Lomé.

Geografia

Togo położone jest w zachodniej Afryce,nad Zatoką Gwinejską.Graniczy od wschodu z Beninem,od zachodu z Ghaną,a od północy z Burkina Faso.Większość powierzchni państwa zajmują góry i tereny wyżynne.Na południu kraju znajduje się aluwialna nizina nadbrzeżna stopniowo przechodząc na północy w wyżynę.Na południowo-zachodnim brzegu kraju przebiega pasmo Gór Togo(Atakora).Togo posiada piaszczyste wybrzeże z licznymi lagunami i mierzejami.Średnie temperatury miesięczne wahają się w granicach 23-32°C.

Historia

Do 1918 Togo obejmowało także część obecnej Ghany i było kolonią niemiecką,która po pierwszej wojnie światowej została podzielona pomiędzy Wielką Brytanię i Francję.Po II wojnie światowej część brytyjska w wyniku referendum została przyłączona do Ghany.Mieszkający w części brytyjskiej Togijczycy,którzy nie zgodzili się przyjąć obywatelstwa ghanijskiego zostali wysiedleni do Togo,a ich majątki przejęte przez rząd Ghany.Część francuska jako autonomiczna republika weszła w skład Unii Francuskiej.27 kwietnia 1960 roku Togo uzyskało niepodległość.W 1967 roku w wyniku bezkrwawego przewrotu władzę w Togo objął Gnassingbé Eyadema jego rządy nie należały jednak do bezkrwawych. Zmarł 5 lutego 2005.Był najdłużej rządzącym dyktatorem w Afryce.Władzę w kraju przejął po nim jego syn Faure Gnassingbé.

Gospodarka

Kraj jest słabo rozwinięty gospodarczo.Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca 446 dolarów amerykańskich(2004).Podstawą gospodarki jest rolnictwo wytwarza ok.34% produktu krajowego brutto i zatrudnia ok.69% zawodowo czynnych.Grunty orne zajmują 11,3% powierzchni kraju,większość zajęta pod uprawę roślin żywieniowych,głównie manioku,jamsu,ryżu,kukurydzy,sorga,na pn.prosa.Na eksport uprawia się kawę,bawełnę oraz orzeszki ziemne,orzeszki karité,kakaowiec(dawniej gł.uprawa eksportowa).Hodowla trzody chlewnej na pd.,bydła na pn.Hoduje się też owce i kozy.Połowy ryb w lagunach i na morzu.Togo posiada jedne z największych na świecie złóż fosforytów(na pd.w Akoupamé i Hahotoé)wydobycie 2,1 mln ton,2000(754 tysięcy t w przeliczeniu na czysty składnik).Eksploatuje się także wapienie,marmury,sól.Produkcja energii elektrycznej w elektrowniach wodnych.Przemysł wytwarza tylko 20,4% produktu krajowego brutto,obejmuje głównie niewielkie zakłady spożywcze i włókiennicze oraz cementownie.Rzemieślnicy wyrabiają tkaniny,produktów z liści palmowych i słomy,garncarstwo.Sieć komunikacyjna słabo rozwinięta.Linie kolejowe(dł.568 km)głównie w pd.części kraju.7,9 tys.km dróg kołowych,w tym 2,5 tys.km o utwardzonej nawierzchni głównie port morski i lotnisko w Lomé,port wywozu fosforytów Kpemé.Wywóz fosforytów(48% wartości eksportu 1991),kawy(3,6%),kakao,bawełny do Holandii,Francji,Hiszpanii,USA.Import maszyn i środków transportu,żywności,tkanin bawełnianych,produktów naftowych z Chin Indii,Francji,Holandii,Niemiec oraz Wielkiej Brytanii.

Demografia

(2005)

Liczba ludności 5681519

Ludność według wieku

0-14 lat 43,2%

15-64 lat 54,2%

ponad 64 lata 2,6%

Wiek(mediana)

W całej populacji 17,78 lat

Mężczyzn 17,42 lat

Kobiet 18,14 lat

Przyrost naturalny 2,17%

Współczynnik urodzeń 33,48 urodzin/1000 mieszkańców

Współczynnik zgonów 11,8 zgonów/1000 mieszkańców

Współczynnik migracji 0,0 migrantów/1000 mieszkańców

Ludność według płci

przy narodzeniu 1,03 mężczyzn/kobiet

poniżej 15 lat 1,01 mężczyzn/kobiet

15-64 lat 0,96 mężczyzn/kobiet

powyżej 64 lat 0,70 mężczyzn/kobiet

Umieralność noworodków

W całej populacji 66,61 śmiertelnych/1000 żywych

płci męskiej 74,24 śmiertelnych/1000 żywych

płci żeńskiej 58,76 śmiertelnych/1000 żywych

Oczekiwana długość życia

W całej populacji 52,64 lat

Mężczyzn 50,64 lat

Kobiet 54,70 lat

Rozrodczość 4,61 urodzin/kobietę

Religia

·Katolicyzm 25%

·Animizm 24%

·Islam 24%

·Protestantyzm 18%:

·Kościół Ewangelicko-Prezbiteriański 6,5%

·Zbory Boże 3,3%

·Kościół Metodystyczny 1,0%,oraz wiele innych

·Świadkowie Jehowy 0,3%

Kultura

Dziedzictwem urastającym do symbolu Togo jest Koutammakou,ziemia ludu Batammariba z bardzo charakterystyczną architekturą wkomponowaną w półpustynny krajobraz.Są to gliniane domy z wieżami,zwane także pałacami(Takienta),choć sama nazwa może być myląca.Jest to jeden z najbiedniejszych regionów Togo,a warunki życia mieszkańców tych pałaców nie charakteryzują się luksusem.W 2004 roku Koutammakou znalazło się na liście dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Sport

Pierwszy w historii Togo medal na igrzyskach olimpijskich zdobył w Pekinie w 2008 roku Benjamin Boukpeti,reprezentant tego kraju w kajakarstwie górskim,który w slalomie kategorii K-1 zajął 3 miejsce.Reprezentacja Togo w piłce nożnej awansowała do Mistrzostw Świata w Niemczech w 2006,które ukończyła na ostatnim miejscu w grupie G.

Święta państwowe

Data Polska nazwa Oryginalna nazwa

1 stycznia Nowy Rok

27 kwietnia Święto Niepodległości Indépendance