piątek, 1 marca 2013

Libia

Libia(arab.ليبيا–trl.Lībiyā,trb.Libija)państwo położone w Afryce Północnej,nad zatoką Wielka Syrta(Morze Śródziemne).
Ustrój polityczny
Libia jest republiką o ustroju demokratycznym.Władza ma strukturę parlamentarno-gabinetową z prezydentem,jako głową państwa,lecz organy te nie zostały jeszcze powołane do życia z powodu niedawnej rewolucji i zmiany ekipy rządzącej.Obecnie władzę w kraju sprawuje Narodowa Rada Tymczasowa,przejściowe ciało utworzone 5 marca 2011 roku,na początku wojny domowej.Wraz z obaleniem rządu Muammara Kaddafiego pod koniec sierpnia Rada stała się jedyną realną władzą w Libii,uznaną przez większość krajów świata i ONZ.Rada zapowiedziała samorozwiązanie się do końca października i powołanie Zgromadzenia Narodowego,które napisze nową konstytucję państwa.Następnie w ciągu sześciu miesięcy przeprowadzone zostaną wybory parlamentarne,a w ciągu ośmiu miesięcy prezydenckie.Wcześniejszy ustrój Libii,w okresie rządów Muammara Kaddafiego,określano jako Dżamahirijja.
Podział administracyjny
Libia jest obecnie,to jest od roku 2003,podzielona na 22 gminy(szabijaty),wcześniej państwo było podzielone na 13 regionów(muhafaz).
Warunki naturalne i geografia
Ponad 90% powierzchni kraju zajmują pustynie(Sahara,Pustynia Libijska) i półpustynie,na których zdarzają się oazy.W głębi kraju panuje suchy klimat zwrotnikowy,który na wybrzeżach przechodzi w śródziemnomorski.W miejscowości Al-Azizija 13 września 1922 roku zanotowano najwyższą temperaturę powietrza w Afryce,wynoszącą +57,8°C.Według wielu źródeł była to najwyższa temperatura na Ziemi.Opady rzadkie,zwłaszcza wewnątrz kraju.Kraj jest pozbawiony stałych rzek.Najniższy punkt to depresja Sabchat Ghuzajjil-47 m p.p.m.,najwyższy to Bikku Bitti 2267 m n.p.m.w górach Tibesti,a długość wybrzeża morskiego wynosi 1770 km.Stolicą państwa jest Trypolis(1,5 mln mieszkańców,1994),inne większe miasta to Bengazi(650 tys.),Misrata(435 tys.)oraz Sabha(113 tys.).
Sąsiedzi(długość wspólnej granicy):

·Egipt(1115 km)

·Sudan(383 km)

·Czad(1055 km)

·Niger(354 km)

·Algieria(982 km)

·Tunezja(459 km)
Grupy etniczne
Grupy etniczne:

·Arabowie 86%

·Berberowie(m.in.Tuaregowie)11%

·Turcy,Grecy,Maltańczycy,Włosi,Pakistańczycy,Indusi,Tunezyjczycy 3%

·Przy granicy z Nigrem i Czadem koczownicze plemiona murzyńskie Tubu
Religie
Dominującym wyznaniem w Libii jest islam około 97% ludności deklaruje praktykę tej religii.Zdecydowana większość muzułmanów libijskich to sunnici.Islam jest zarówno duchowym przewodnikiem osób prywatnych,ale też istotnym elementem polityki rządu.Mniejsze ugrupowania(pomiędzy 5 i 10%)należą do ibadytów,żyjących przede wszystkim w Dżabel Nefusa i mieście Zuwara.
Wyznawcy religii w Libii:

·96,5% islam(większość to sunnici,mniejsze ugrupowania to ibadyci i szyici)

·kilka małych wspólnot chrześcijańskich,składających się wyłącznie z obcokrajowców,m.in.:Koptyjski Kościół Ortodoksyjny(1,5% mieszkańców),protestanci(0,12% mieszkańców),Kościół rzymskokatolicki(0,7% mieszkańców),Świadkowie Jehowy

·0,3% wyznawcy buddyzmu

·Żydzi(ok.100 wyznawców judaizmu)
Historia
Obecna Libia zajmuje trzy odrębne krainy historyczne:Trypolitanię,Cyrenajkę oraz Fazzan.Mianem Libii starożytni Grecy, podobnie jak Egipcjanie określali obszary znajdujące się na zachód od Nilu,a Libijczykami ludność tych terenów.Nazwa pochodziła prawdopodobnie od jednego z plemion żyjącego w Cyrenajce w II tysiącleciu p.n.e.Krainy te zamieszkiwały koczownicze plemiona berberyjskie,następnie od VIII wieku p.n.e.Trypolitania i Cyrenajka stały się terenami kolonizacji Greków i Fenicjan.W latach 106–64 p.n.eWojska rzymskie opanowały tereny dzisiejszej Libii.Za rzymskiego panowania Libia była wspaniale rozwiniętązamożną krainą.Jednym z najwspanialszych miast ówczesnej Libii było Leptis Magna,którego ruiny można podziwiać do dnia dzisiejszegoW V wieku Trypolitanię opanowali Wandalowie,którzy założyli tu swoje królestwo.W pierwszej połowie VII wieku zostali oni podbici przez Bizancjum.Od VII wieku tereny obecnej północnej Libii zostały zdobyte przez Arabów(m.in.dynastie Umajjadów,Abbasydów oraz Fatymidów).Od połowy XVI wieku należały do imperium osmańskiego.W Fazzanie wpływy tureckie nasiliły się w XVIII w.W wyniku wojny włosko-tureckiej z lat 1911–1912,terytoria obecnej Libii przeszły pod panowanie Włochów,którzy doprowadzili do zjednoczenia wszystkich trzech krain i utworzenia kolonii o nazwie Libia.Włosi osiedlali w Libii osadników oraz prowadzili italianizację miejscowej ludności.Po zajęciu przez Włochy Trypolisu w 1911 w kraju wybuchło powstanie kierowane przez bohatera narodowego Libii Omara Mukhtara.Walki partyzanckie koncentrujące się głównie w rejonie Gór Zielonych(Al-Dżabal al-Achdar)w Cyrenajce trwały do 1935.W celu zdławieniu powstania Włosi utworzyli w Libii obozy koncentracyjne,w których przetrzymywano łącznie 125 tys.osób,głównie mężczyzn mogących stanowić kadrę partyzantki.Pomimo sytuacji w kraju kontynuowana była polityka osadnictwa i w latach 30.W Libii mieszkało już około 100 tys.Włochów,którzy stanowili 10% ogółu ludności.W czasie II wojny światowej Libia stała się miejscem walk między wojskami alianckimi i Osi.Uczestniczyli w nich również Polacy(m.in.pod Tobrukiem).Libia była włoską kolonią,zdobytą przez aliantów w 1943 roku.Po zakończeniu wojny,od 1946 była pod nadzorem ONZ,podzielona na trzy regiony administracyjne:Trypolitania i Cyrenajka objęte przez Wielką Brytanię oraz Fazzan nadzorowaną przez Francję.W czerwcu 1948 United States Navy zajęło port w Trypolisie,jako bazę marynarki wojennej.Równocześnie powstała baza United States Air Force.W maju 1949 roku doszło do rotacji w nadzorze Libii.Cyrenajka pozostała pod nadzorem brytyjskim,z kolei Trypolitania przeszła pod Włochy.Fazzan pozostał zarządzany przez Francuzów.W czerwcu 1949 roku emirat Cyrenajki za sprawą Emira Sajjida Muhammada Idrisa as-Senussi'ego,za zgodą brytyjskiego administratora ONZ z listopada 1949 roku uzyskał autonomię.24 Grudnia 1951 decyzją ONZ Libia stała się krajem niepodległym,w którym władzę sprawował król Idris I.W Libii stacjonowało wówczas ok.4600 żołnierzy amerykańskich.Nowe państwo pokryte w znacznym stopniu pustynią,bez znanych surowców naturalnych borykało się z wieloma problemami ekonomicznymi,tak więc swój byt opierało o pomoc międzynarodową.Donatorami okazali się być Stany Zjednoczone oraz Wielka Brytania.W marcu 1952 Libia dołączyła do Ligi Arabskiej.W lipcu 1953 podpisano traktat przyjaźni i wzajemnej pomocy z Wielką Brytanią.W Libii rozlokowano 3 tys.żołnierzy brytyjskich.We wrześniu 1954 odnowiono układ z Stanami Zjednoczonymi,na mocy którego udostępniono bazę lotniczą w Trypolisie oraz powiększono amerykański kontyngent do 14 tys.żołnierzy.W 1955 odkryto pierwsze złoża ropy naftowej,a jej eksport zainicjowano sześć lat później.W lutym 1964 zlikwidowano bazy obcych państw w Libii.W wielu miastach wybuchły wówczas zamieszki.W takiej sytuacji zdecydowano o przedłużeniu umowy ze Stanami Zjednoczonymi do 1971.Rządy królewskie nie cieszyły się wielkim poparciem i 1 września 1969 grupa młodych oficerów,kierowana przez wówczas 27-letniego kapitana Muammara al-Kadafiego,dokonała przewrotu wojskowego oraz proklamowała utworzenie Libijskiej Republiki Arabskiej.Wkrótce zlikwidowano wojskowe bazy brytyjskie i amerykańskie,zmuszono do wyjazdu 25000 mieszkających w Libii Włochów oraz przeprowadzono nacjonalizację wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej.Kadafi stworzył państwo autorytarne,oparte na ortodoksyjnym islamie,zarządzane przez Kongresy Ludowe.Libia za rządów pułkownika Kadafiego wspierała ruchy narodowowyzwoleńcze w Afryce(Afrykański Kongres Narodowy w RPA,SWAPO w Namibii,FRELIMO w Mozambiku,FROLINAT w Czadzie,POLISARIO na Saharze Zachodniej),w Azji(Organizacja Wyzwolenia Palestyny,MNLF na Filipinach) i w Europie(IRA i ETA)oraz państwa Ameryki Łacińskiej rządzone przez lewicę,jak sandinistowska Nikaragua.W latach 70.Kadafi wydał Zieloną książkę,w której opisał ustrój Libii mający być alternatywą wobec kapitalizmu i komunizmu.W lipcu 1977 Libia przegrała krótkotrwałą,przygraniczną wojnę z Egiptem,a w latach 1986-1987 Czad pokonał Libię w tzw.Toyota War.W międzyczasie Libia rozwijała się ekonomicznie.Dzięki dochodom płynącym z bogatych złóż ropy naftowej Libia stała się krajem niezależnym od Zachodu.Miliardy dolarów uzyskane z ropy wydano na szkoły,drogi,domy,szpitale,rozwój rolnictwa oraz broń i popieranie ruchów narodowowyzwoleńczych.W latach 80.Kaddafi zmagał się z islamskimi radykałami.Dzięki dochodom płynącym z bogatych złóż ropy naftowej Libia stała się krajem niezależnym od Zachodu.Miliardy dolarów uzyskanych z ropy wydano na szkoły,drogi,domy,szpitale,rozwój rolnictwa oraz broń i popieranie ruchów narodowowyzwoleńczych.W 1986 w odpowiedzi na sponsorowanie przez Libię zamachów terrorystycznych w Europie,w tym,na lotniska w Rzymie i Wiedniu oraz dyskotekę La Belle w Berlinie Zachodnim,Stany Zjednoczone przeprowadziły operację El Dorado Canyon,podczas której wykonano uderzenia lotnicze na cele na terytorium Libii.W roku 1988 libijskie służby bezpieczeństwa nad przeprowadziły zamach bombowy nad Lockerbie w Szkocji na lecący z Londynu do Nowego Jorku samolot amerykańskich linii lotniczych Pan Am,w wyniku którego śmierć poniosło 270 osób na pokładzie samolotu i na Ziemi.W roku 1986 w odpowiedzi na sponsorowanie przez Libię zamachów na amerykańskie cele,lotnictwo USA dokonało nalotu na Libię,w którym zginęły dziesiątki ludzi.W roku 1988 nad Lockerbie w południowej Szkocji eksplodował w powietrzu samolot pasażerski amerykańskich linii lotniczych Pan Am zginęło łącznie 270 osób.O zamach oskarżono libijskie służby bezpieczeństwa,czego dowiedziono podczas procesu,który zaczął się w 1999 roku.W 1992 roku ONZ nałożyła na Libię sankcje gospodarcze.Ograniczenie wymiany międzynarodowej stało się bezpośrednią przyczyną trudności gospodarczych,które doprowadziły do konfliktów politycznych wewnątrz kraju.Sankcje zostały zniesione przez ONZ 12 września 2003 roku,w wyniku przyznania się Libii do odpowiedzialności za atak w 1988 roku i zgody na wypłacenie 2,7 miliarda USD odszkodowań rodzinom ofiar zamachu.W 2011 w Darnie i Bengazi doszło do wybuchu antyrządowych protestów,które następnie objęły pozostałe części kraju,przeradzając się w powstanie w Libii,tłumione przez siły porządkowe i wojsko;Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję nr 1973,która zezwoliła na podjęcie w Libii operacji wojskowej skierowanej przeciwko siłom rządowym.19 marca 2011 odbył się"paryski szczyt w sprawie Libii"(z udziałem Polski),po którym lotnictwo i marynarka koalicji państw(Francja,Kanada,Włochy,USA i Wielka Brytania)rozpoczęły ostrzał celów militarnych w okolicach Trypolisu i Misraty,realizując w ten sposób rezolucję nr 1973.Akcja nosiła kryptonim Świt Odysei.Po kilku miesiącach walk znaczną przewagę uzyskali powstańcy,którzy po trwających od 20 do 28 sierpnia,walkach zdobyli Trypolis.26 Sierpnia Narodowa Rada Tymczasowa przeniosła oficjalnie swoją siedzibę z Bengazi do Trypolisu.20 Października Muammar Kaddafi został zabity w Syrcie,a nowe władze 23 października ogłosiły wyzwolenie kraju.
Gospodarka
Największe miasto kraju,a także główny port i ośrodek przemysłowy to Trypolis.Rozwinęły się tam takie gałęzie przemysłu jak spożywczy,meblarski,włókienniczy,metalowy,gumowy(produkcja opon) i poligraficzny.Znajdują się tam także zakłady odsalania wody morskiej,montownie samochodów i rafineria ropy naftowej.Podstawowym bogactwem Libii oraz praktycznie jedynym towarem eksportowym kraju jest ropa naftowa,dostarczająca ok.80% dochodu narodowego wynoszącego 8400 USD na 1 mieszkańca(2005),który jest jednym z najwyższych w Afryce.Libia dysponuje przemysłem petrochemicznym oraz hutniczym(huty żelaza i stali w Misracie),zmarginalizowane zostało natomiast rolnictwo i przemysł spożywczy,w tym przetwórstwo owoców i warzyw,przez co obecnie Libia jest zmuszona importować ok.75% żywności.Sankcje gospodarcze nałożone przez ONZ w 1992 roku spowodowały znaczne opóźnienie w rozwoju technologicznym kraju.Zostały one zniesione 12 września 2003,a Libia zaczęła od tego czasu zabiegać o przyciągnięcie inwestorów zagranicznych w celu zdobycia kapitału.Libię oplata sieć rurociągów zwanych Wielką Sztuczną Rzeką,która dostarcza wodę z podziemnych naturalnych zbiorników na Saharze.Składa się na nią 1300 studni,które dostarczają ok.3 milionów m³ wody dziennie do miast na wybrzeżu kraju.
Polskie firmy w Libii
W dziedzinie energetyki na rynku libijskim działa Geofizyka Kraków prowadząc badania sejsmiczne obszarów roponośnych.Firma została zarejestrowana na rynku libijskim w 2005 roku.Od tego czasu prowadzi prace poszukiwawcze dla zagranicznych zleceniodawców.Firma„Poszukiwania Nafty i Gazu Jasło”,która w 2006 r.dokonała rejestracji oddziału w Libii,dysponuje już dwiema wiertniami i realizuje kontrakty na rzecz państwowej firmy naftowej WAHA Oil.W 2007 r.PGNiG S.A.Wygrało przetarg,a w lutym br.nastąpiło podpisanie umowy z libijską Narodową Korporacją Naftową na poszukiwania i wydobycie węglowodorów.Dla celów prowadzenia prac na terenie Libii została utworzona spółka POGC Libya B.V.W Holandii oraz oddział tej spółki w Trypolisie.Również PKN Orlen rozważa wejście na rynek libijski.Na rynku libijskim aktywne są polskie firmy kartograficzne:Geokart Warszawa,Geokart International,MGGP S.A.Oraz firmy branży budowlanej:spółka ELENKO(polsko-włoska firma INTERTECNO spółka Joint Venture z partnerem libijskim),Konsorcjum Polimex-Hydrobudowa,Polimex-Mostostal Siedlce.
Polonia w Libii
W 2011 roku w Libii zamieszkiwało ok.500 Polaków.Oprócz pracowników sezonowych polskich firm,rodzin dyplomatów,kraj zamieszkują przede wszystkim Polki z rodzin polsko-libijskich.
Transport i łączność

·Długość dróg samochodowych:47590 km
Porty morskie

·Al-Chums

·Bengazi

·Darna

·Marsa al-Burajka

·Misrata

·Ra's Lanuf

·Tobruk

·Trypolis

·Zuwara
Linie lotnicze

·Afriqiyah Airways

·Libyan Airlines

·Buraq Air

·Air One Nine

·Alajnihah Airways

·Air Libya
Porty lotnicze

·Port lotniczy Trypolis

·Port lotniczy Bengazi-Benina

·Port lotniczy Sabha

·Port lotniczy Syrta

·Port lotniczy Misrata

·Port lotniczy Tobruk

·Port lotniczy Ghadames

·Port lotniczy Ghat

·Port lotniczy Kufra

·Port lotniczy Ubari

·Port lotniczy La Abrak

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz