sobota, 2 marca 2013

Miłość

Podstawową definicją jest pragnienie szczęścia dla drugiej osoby(ewentualnie siebie bądź innego ważniejszego bytu).Miłość często jest rozumiana jako dowolna ilość emocji i doświadczeń zachodzących z powodu silnej więzi. Słowo"miłość"może odnosić się do wielu różnorodnych uczuć,stanów i postaw,poczynając od ogólnego zadowolenia,a kończąc na silnej więzi międzyludzkiej,jednakże nie jest ona sama w sobie uczuciem.Rozmaitość użyć i znaczeń połączona z zawiłością uczuć i postaw składających się na miłość powoduje,że miłość jest niespotykanie trudna do zdefiniowania,nawet w porównaniu do innych stanów emocjonalnych.Miłość w ujęciu zgodnym z powyższą definicją umożliwia samorealizację wskutek obecności drugiego człowieka.Przez niektórych ludzi bywa uważana za sens życia ludzkiego czyniąca je prawdziwym i w pełni szczęśliwym.

Kwestie terminologiczne

Miłość to pojęcie i złożone i wieloznaczne.Interesującą próbę uporządkowania problematyki terminologiczno-pojęciowej w tym zakresie podjęła M.Jakubowicz.Jej analiza obejmuje dwa obszary etymologię i frazeologię.

W ujęciu etymologicznym wyodrębnia modele obrazowania,w których miłość oznacza:

·pożądanie,pragnienie;w skrajnym ujęciu–żądzę,chuć;

·opiekę,troszczenie się,dogadzanie komuś;

·głęboką przyjaźń,obustronne przymierze;

·zdobywanie,walkę,pokonywanie;

·dar,„coś cennego,kosztownego,wymagającego troski”.

·swój,ukochany,własny.

Równolegle do analizy etymologicznej autorka dokonała analizy frazeologizmów,to jest typowych połączeń wyrazowych.Pozwoliło jej to wyodrębnić również na tej drodze różne modele językowego obrazowania miłości.

Miłość można zatem określać jako:

·byt materialny(miłość wypełnia,przepełnia kogoś,miłość napływa);

·byt osobowy(miłość przychodzi,miłość rodzi się,miłość umiera);

·siłę zewnętrzną(miłość opanowuje,oślepia;)

·siłę,właściwość wewnętrzną(chory z miłości,ślepa miłość,gorzeć z miłości,zapałać miłością)albo siłę nieokreśloną(miłość wybucha,miłość tli się,miłość gaśnie);

·walkę,działanie,czyn(zdobyć miłość,podboje miłosne,budzić miłość,wzniecać miłość,pozyskać miłość,żywić miłość do kogoś);

·więź,zespolenie(miłość łączy,związek miłosny);

·dar,dobro,wartość(darzyć kogoś miłością,zaskarbić sobie miłość,pragnąć miłości).

Miłość do samego siebie

·Narcyzm miłość do samego siebie

Miłość erotyczna

·Eros(gr.,łac.Amor)miłość twórcza,kreatywna lub romantyczna,w której dominującą rolę odgrywa sentyment,tęsknota,oczarowanie,pragnienie coraz większej pełni.

·Sexus miłość zmysłowa,realizująca się w zbliżeniach płciowych,oparta na wzajemnym pożądaniu;najczęściej ma swój początek w zakochaniu.

Miłość platoniczna

·Philia(gr.,łac.Amicitia)miłość platoniczna,wolna od seksu i zmysłowości,przyjacielska,bezinteresowna,lojalna i wierna.

·Agape(gr.,łac.Caritas)to typ miłości bezinteresownej,opierającej się na altruizmie i duchowej więzi,często motywowanej religijnie.Agape w chrześcijaństwie to szczególny rodzaj bezwarunkowej miłości Boga do człowieka,która jest zdolna do samo poświęcenia Boga w celu odkupienia grzechów człowieka i wyzwolenia go z mocy szatana.Nazywana także"Miłością oddania"Wcześni chrześcijanie uważali,że wobec siebie także powinni okazywać ten rodzaj miłości,dlatego pisarze wczesnochrześcijańscy podkreślali odmienność agape jako miłości braterskiej i siostrzanej od miłości seksualnej.W początkach chrześcijaństwa była to wspólna uczta o charakterze religijnym.Celem agape było podkreślenie jedności wyznawców i podtrzymywanie ich trwania w wierze.W czasach średniowiecza małżonkowie utrzymywali dystans uczuciowy wobec siebie,wszelkie czułości pomiędzy nimi były przedmiotem kpin.Dla namiętności nie było w małżeństwie miejsca,a dochodziła ona do głosu,lirycznie wyidealizowana i mocno przesadzona,w dworskiej poezji miłosnej,której przedmiotem były zamężne,nieosiągalne kobiety.

·Miłość dworska(Fin'amors,Minne)tematyka miłości idealnej,choć pojawiająca się już wcześniej,była przez długi czas uważana za wkład trubadurów w europejską literaturę.Współczesne określenie"dworska miłość",które po raz pierwszy pojawiło się pod koniec XIX wieku,jest uproszczeniem zjawiska i powinno być postrzegane przez pryzmat średniowiecznej koncepcji miłości i małżeństwa. Fin'amors nie jest tylko zjawisko literackie,ale istotnym elementem kultury w ówczesnym społeczeństwie.Miłość jest sposobem,by się doskonalić.Obejmuje tęsknotę,sekret,oświecenie,a także maniakalne zmiany nastrojów.Szczególną cechą miłości u trubadurów jest nacisk na jej społeczne i osobiste korzyści.Dworski charakter miłości powoduje specyficzną relację między kochankiem a jego otoczeniem:musi być dyskretny oraz wierny zasadzie decorum cechy typowe dla kultury,do i dla której się wypowiada.Idealna miłość jest także interesująca ze względu na swoją złożoność,napięcie,oksymorony i kontrasty: sacrum–profanum,szlachetne obsceniczne,idealizm realizm,rozstanie złączenie.Pozornie jej koncepcja sprzeciwia się religii pochwała pożądania można przecież przeciwstawić wiecznej miłości chrześcijańskiej lub caritas.Ekstatyczna miłość,wychwalająca wartość jednostki,jest jednak analogiczna do miłości,którą opisywało wielu XII-wiecznych wyznawców(m.in.Bernard z Clairvaux).Jednocześnie interesujące jest zestawienie mocy przypisywanej kobietom w wielu pieśniach trubadurów z ograniczeniami na nie nakładanymi w rzeczywistości.Tworzy się wyidealizowany obraz kobiet na tle ich podporządkowania w społeczeństwie.Kobiety trubadurki,tzw.trobairitz,były niewielką grupą należącą do arystokracji,działającą w latach 1170-1260;zachowało się,według różnych źródeł,od 23 do 46 tekstów–w porównaniu z ponad 2500 tekstami autorstwa mężczyzn.Z imienia znanych jest niewiele należą do nich m.in.Comtessa de Dia oraz Castelloza.

Wybrane teorie psychologiczne

Teorie psychologii ewolucyjnej

Psycholodzy ewolucyjni starają się wykazać,że miłość erotyczna podobnie jak małżeństwo wyewoluowała u ludzi by pełnić ważną funkcje w procesie reprodukcji i w każdym zakątku świata znaczy to samo.

Teoria miłości Sternberga

Według Roberta Sternberga miłość można opisać przy pomocy trzech zasadniczych składników.Są to namiętność,intymność i decyzja/zobowiązanie(zwana też tu za B.Wojciszke"zaangażowaniem").Cechy ulegają ciągłej przemianie w czasie trwania związku.

Intymność

Intymność,czyli bliskość,to wszelkie pozytywne uczucia i działania wzmagające przywiązanie partnerów.

Według Sternberga,na tak pojmowaną intymność składają się:

·pragnienie dbania o dobro partnera,

·przeżywanie szczęścia w obecności partnera i z jego powodu,

·szacunek dla partnera,

·przekonanie,że można na niego liczyć w potrzebie,

·wzajemne zrozumienie,

·wzajemne dzielenie się przeżyciami i dobrami duchowymi i materialnymi,

·dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia,

·wymiana intymnych informacji,

·uważanie partnera za ważny element własnego życia;

Emocje składające się na intymność są w dużej mierze wynikiem komunikacji między partnerami i rozumienia potrzeb osoby kochanej.

Dynamika

W początkach miłości intymność jest niska,rośnie ona stopniowo wraz z czasem trwania związku i jeszcze wolniej opada po osiągnięciu swego maksimum.

Namiętność

Namiętność to przeżywanie silnych emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych.Gdy intensywność namiętności jest wysoka,przeżywa się takie emocje jak pożądanie,radość,podniecenie,tęsknotę,zazdrość,niepokój.Stanom tym towarzyszy silna motywacja do połączenia się z obiektem miłości,fizycznej bliskości,kontaktów seksualnych.Często miłość utożsamiana jest z namiętnością.

Dynamika

W początkowym etapie zakochiwania się namiętność jest bardzo silna i niepodatna na świadome kierowanie.Na to,czy w danej diadzie jest namiętność czy jej nie ma,nie mamy wpływu.Tak jak szybko namiętność rośnie,tak samo szybko spada i choć jest to fakt nieunikniony,spadek namiętności nie jest równoznaczny z końcem miłości.

Zaangażowanie

Zaangażowanie(decyzja/zobowiązanie)w utrzymanie związku to wszelkie działania mające na celu przekształcenie miłości w trwały związek.Jest to świadoma decyzja co do tego,czy chcemy zostać w danym związku,czy jest on dla nas satysfakcjonujący.Jest to więc składnik miłości,którego nasilenie sami kontrolujemy.Silne zaangażowanie może być czynnikiem skutecznie podtrzymującym dany związek.W parach zadowolonych z małżeństwa,zaangażowanie jest zazwyczaj najsilniejszym składnikiem podtrzymującym uczucie miłości w danym związku.Wraz z początkiem miłości,gdy dwoje ludzi decyduje się na bycie razem,zaangażowanie stopniowo rośnie.Gdy osiągnie ono swój maksymalny poziom,to zazwyczaj utrzymuje się na nim do końca trwania związku.

7 form miłości

Według Sternberga:

·lubienie:intymność,ale bez zaangażowania czy namiętności.

·zadurzenie:namiętność bez zaangażowania czy intymności.

·pusta miłość:zaangażowanie bez namiętności czy intymności.

·romantyczna miłość:intymność i namiętność,ale bez zaangażowania.

·niedorzeczna miłość:zaangażowanie i namiętność,ale bez intymności.

·partnerska miłość:zaangażowanie i intymność,ale bez namiętności.

·miłość doskonała:zaangażowanie,intymność i namiętność.

Fazy związku

Poszczególne fazy związku wg Sternberga:

1.Faza zakochania

Zaczynają rozwijać się trzy składniki,przy czym najsilniej przybiera na sile namiętność.Pojawią się symptomy charakterystyczne dla miłości.

2.Faza romantycznych początków

Charakteryzuje się wzrostem intymności.Jest zazwyczaj krótkotrwała.Rozbudzeni namiętnością partnerzyzaczynają częściej się spotykać,rozmawiać o sobie,lepiej się poznawać,efektem tego jest wzrost intymności.Pojawia się także decyzja co do utrzymania związku i przechodzi on w fazę trzecią.

3.Faza związku kompletnego

Charakteryzuje się występowaniem wszystkich trzech składników.Wiąże się to zazwyczaj z podjęciem decyzji o ślubie,zamieszkaniu razem,a więc decyzji co do trwania danego związku.Jest to faza najbardziej zadowalająca dla partnerów,a także najbardziej nasycona emocjami.Osiągają oni najwyższy stopień intymności.Podobnie teraz ich zobowiązanie jest bardzo mocne.Koniec tej fazy jest jednoznaczny z nieuchronnym końcem namiętności.Nagłe osłabnięcie namiętności wyznacza wejście w fazę czwartą.

4.Faza związku przyjacielskiego

Jest pozbawiona składnika namiętności,który jeśli był utożsamiany z samą miłością,może oznaczać,że w danym związku miłość wypaliła się.Dla wielu ludzi wejście w fazę związku przyjacielskiego oznacza najbardziej satysfakcjonujący okres dla ich związku.Uwzględniając fakt,że w fazie tej dominuje zaangażowanie,które jest zależne od naszej woli,jak i intymność,która tylko po części także jest od niej zależna,możemy stwierdzić,że przedłużenie tej fazy jest zależne od woli obojga partnerów.Problemem może być dla nich podtrzymanie intymności na wysokim poziomie,a więc wzajemne zaufanie,lubienie się,chęć pomagania i otrzymywania pomocy.Jeśli nie uda się podtrzymać intymności,związek przechodzi w ostatnią z faz.

5.Faza związku pustego

Charakteryzuje się jedynie zaangażowaniem,które jest jedynym składnikiem podtrzymującym go.Diada taka jest jedynie pozostałością po miłości,gdyż opierając się na samym zaangażowaniu należy się liczyć z możliwością,że któryś z partnerów zapragnie zmiany i zrezygnuje z dalszego trwania takiego związku.Jest to faza,która nie musi pojawić się w związku,o ile partnerom uda się podtrzymać intymność.Jednak w momencie spadku intymności,zaangażowanie może również podtrzymywać dany związek z równie dobrym rezultatem.Jeżeli dochodzi do tej fazy najczęściej związek przechodzi w fazę szóstą.

6.Rozpad związku

Wariant dynamiczny modelu Sternberga wg B.Wojciszke

B.Wojciszke badał dynamikę miłości,jej przebieg,cykliczne zmiany jej postaci i intensywności.Okazuje się,że każdy z głównych komponentów miłości ma swoją własną dynamikę,w dużym stopniu niezależną od dynamiki pozostałych elementów.Nakładając na siebie wykresy typowej dynamiki zmian trzech komponentów miłości,autor wyróżnia 5 jej faz.W każdej z tych faz dominuje inna postać miłości,a nazwy poszczególnych faz przypominają typy miłości przewidziane w teoretycznym modelu Sternberga.Punktem wyjścia w miłości jest wg B.Wojciszke najczęściej nagły przypływ erotycznego zainteresowania jakąś osobą,czyli zakochanie.Odwzajemniona namiętność prowadzi do stopniowego nasilania się wzajemnych kontaktów oraz do wprowadzania do relacji miłosnej coraz większej dawki intymności.Związek wchodzi w fazę romantycznych początków.Jeśli partnerzy zaangażują się emocjonalnie,dojdą do przekonania,że związek powinien być kontynuowany,to tworzą związek kompletny.Wygaśnięcie namiętności prowadzi do związku przyjacielskiego,którego podstawą pozostaje intymna bliskość oraz poczucie wspólnoty.Zanik intymności u takiej pary prowadzi z kolei do tak zwanego związku pustego,w którym partnerów łączy już tylko wspólnota pewnych celów życiowych.Wycofanie zaangażowania jednej ze stron oznacza rozpad związku.

Model Ira Reiss

Model ten polega na założeniu,że w procesie miłości poszczególne składniki wpływają na siebie wzajemnie w zależności od stopnia nasilenia pozostałych komponentów.Ewolucja związku jest metaforą obrotu koła.

·Zrozumienie

·Wzajemne uzależnienie

·Ujawnienie siebie,

·Spełnianie się osobowości i realizacja potrzeb

Teoretyczny model miłości Johna Lee

John Lee wyodrębnił sześć typów miłości.Jednostkę może charakteryzować bądź jeden z typów miłości,bądź też może reprezentować ich kombinację.Lee wyróżnił trzy typy podstawowe(pierwotne) i trzy pochodne(wtórne).

Do podstawowych zaliczamy:

·Storze

Miłość zrównoważona,czuła,przyjacielska w której partnerów silnie łączy intymność i założenie,że bez względu na wszystko zostaną przyjaciółmi.Intymność fizyczna pojawia się później i rzadko,jeśli wystąpi,staje się źródłem radości.Miłość tego typu porównać można do miłości między rodzeństwem.Najważniejsze jest by być z partnerem duchowo i jako jego najlepszy przyjaciel.Dla tego typu miłości drobne przeszkody są do pokonania.Nawet czasowe rozłąki nie stanowią dla niej problemu.

·Eros

Miłość eros jest odpowiednikiem miłości romantycznej.Charakterystyczne dla tego typu miłości jest zafascynowanie kochaną osobą.Osoby prezentujące ten typ wierzą w miłość od pierwszego wejrzenia i jest to wręcz pożądane by w taki właśnie sposób zakochać się i stworzyć związek doskonały,w którym miłość będzie wieczna.Partnerzy pragną być do siebie podobni,jak najwięcej czynności wykonywać wspólnie.Charakterystyczny też jest silny pociąg fizyczny,dlatego też dość wcześnie uwzględniany jest element seksualności.Partnerom zależy na tym,by drugiej osobie dostarczać jak największej ilości przyjemności,w tym także w sferze seksu.

·Ludu

Ludus traktuje miłość jako zabawę.W grze tej polega głównie na tym by zwyciężyć,a więc wykazać się większymi zdolnościami,dowieść swej wyższości nad partnerem.Seks w takim związku,to forma zaspokojenia jedynie własnych przyjemności.Jeśli w sferze seksualnej wystąpią jakieś problemy,to zamiast starać się je rozwiązać,przedstawiciele tego typu miłości poszukają raczej nowego partnera.W wyrażaniu ludus nierzadko obserwuje się koncentrację na własnej osobie.

Typy te łączą się z sobą i tworzą:

·manię(jako kombinację eros i ludus),

Miłość maniakalna jest intensywna i obsesyjna,często myśl o partnerze jest przyczyną ciągłego lęku przed jego utratą.Polega na stałej potrzebie podtrzymywania uczuć i uwagi przez partnerów,a także nieustannego rozpraszania wątpliwości co do wierności i zaangażowania.

·pragmę(ludus i storge),

Pragma to miłość praktyczna.Przedstawiciele tego typu inwestują w miłość.Jest to dla nich kalkulacja zysków i strat jakie mogą osiągnąć angażując się w dany związek.Związek jest możliwy tylko z partnerem,który odpowiada tak kochającym osobom ze względu na pochodzenie i warunki życiowe.

·agape(eros i storge).

Miłość agape jest miłością ofiarną,pełną poświęcenia i troski o drugą osobę.W miłości tej łatwo zapomina się o sobie myśląc o szczęściu partnera.Jest to moralny ideał miłości w etyce chrześcijańskiej jak i innych religii.Oznacza troskę o osobę kochaną bez oczekiwania czegokolwiek w zamian.

Badania Lee wykazały,że do miłości pragmatycznej i storgicznej bardziej skłonne są kobiety niż mężczyźni,którzy z kolei manifestują styl erotyczny i ludyczny.Lee porównywał te sześć typów miłości z paletą barw:Tak jak wszystkie kolory pochodzą od trzech podstawowych,tak wszystkie style miłości dadzą się wyprowadzić z trzech podstawowych stylów".

Koncepcja Bardisa

Bardis zakłada istnienie trzech rodzajów potrzeb:

·potrzeby fizyczne

·potrzeby psychologiczne

·potrzeby społeczne

Gdy partnerzy zaspokajają swoje potrzeby w równej mierze i na wysokim poziomie miłość jest kompletna.Gdy potrzeby zaspokajane są na niskim poziomie,bądź tylko niektóre z nich,miłość jest niepełna.

Uwzględniając siłę zaspokajania określonych potrzeb,Bardis podzielił miłość na trzy typy:

·typ Orfeusza i Eurydyki

Potrzeby fizyczne,psychologiczne i społeczne są dostrzegane przez każdego z partnerów i zaspokajane na równym,zadowalającym poziomie.Jest to miłość silna,dająca satysfakcję obu stronom.

·typ Zeusa

To miłość niepełna.Charakteryzuje się przecenianiem potrzeb fizycznych przez jednego lub obydwoje partnerów z równoczesnym niedocenianiem potrzeb niefizycznych.

·typ Penelopy

Miłość Penelopy jest również odmianą miłości niepełnej.Nadmiernie cenione są potrzeby niefizyczne,zaś niedoceniane zostają potrzeby fizyczne.

Endokrynologia miłości

Stan zakochania wiąże się z podwyższonym poziomem fenyloetyloaminy(PEA) i dopaminy,powstaniem nowych pętli neuronalnych oraz reakcjami fizjologicznymi na osobę,w której jesteśmy zakochani takimi jak pocenie się dłoni,przyśpieszone bicie serca(wynik działania adrenaliny).Te same reakcje wywołuje strach i stres.W nieco ponad połowie przypadków poziomy hormonów wracają do normy w ciągu 3-8 lat(choć mogą również wcześniej)od momentu podwyższenia.W pozostałych przypadkach pojawia się nowy stan równowagi,za który odpowiada oksytocyna,wazopresyna i serotonina,a który można określić jako przywiązanie.

Ponadto:

·testosteron odpowiada u obydwu płci za pożądanie seksualne,

·dopamina odpowiada u obydwu płci za"uskrzydlenie",

·oksytocyna u kobiet odpowiada za uczucia bliskości i przywiązania jest ona wydzielana m.in.w trakcie orgazmu,przy porodzie,przy karmieniu piersią,

·wazopresyna odpowiada za bliskość i przywiązanie u mężczyzn.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz