piątek, 1 marca 2013

Laos

Laos(Lao,Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna-Sathalanalat Paxathipatai Paxaxôn Lao)państwo w Azji Południowo-Wschodniej,na Półwyspie Indochińskim.Stolica Wientian(180 tys.mieszkańców),główna rzeka Mekong.Na północy Laos graniczy z Birmą i Chinami,na wschodzie z Wietnamem,na południu z Kambodżą,a na zachodzie z Tajlandią.
Geografia
Laos znajduje się na Półwyspie Indochińskim w południowo-wschodniej Azji.Jest jedynym krajem regionu pozbawionym dostępu do morza.Od północy graniczy z Chinami,od wschodu z Wietnamem,od południa z Kambodżą i Tajlandią,od zachodu z Birmą.Jest krajem prawie w całości porośniętym lasem.Na północy kraju rozciągają się liczne wyżyny i góry.Najwyższym szczytem jest Phou Bia(2817 m n.p.m.).Na północnym wschodzie tereny wyżynne przechodzą w Równinę Dzbanów(fr.Plaine Des Jarres),romboidalnego kształtu obszar żyznych ziem zarzucony wielkimi,kamiennymi urnami grzebalnymi datowanymi na tysiące lat wstecz.Na południu rozciąga się wąski pas lądu opadającego ku płaskowyżowi Bolovens.W czasach kolonialnych rozciągały się tu liczne plantacje kawy i francuskie ośrodki wypoczynkowe.Rzeka Mekong w znacznej części jest rzeką graniczną z Tajlandią.W Laosie panuje klimat monsunowy od końca maja do końca października trwa pora gwałtownych deszczy tropikalnych,zaś od grudnia do kwietnia pora sucha z wysokimi temperaturami.Krótkie wiosna i jesień wypełniają czas pomiędzy tymi dwiema porami.
Historia
W VII-I w.P.n.e.Zasiedlony przez napływową ludność z południowych Chin.W 1353 r.Laotańczycy zrzucają władzę tajskiego królestwa Ayutthaya i zakładają własne państwo Lan Xang.Po śmierci króla Setthathiratha II,Lan Xang zostaje w 1707 podzielony na 3 królestwa:Vientiane,Champasak i Luang Prabang.Viang Chan zostaje podbite przez Tajlandię w 1828,zaś Champassak i Luang Prabang znajdują się od 1893 pod protektoratem francuskim.W czasie II wojny światowej okupowany przez Japończyków.W 1945 roku powstał antykolonialny ruch wyzwoleńczy Lao Issara.Lao Issara w październiku 1945 roku ogłosił niepodległość kraju i powołał rząd.W 1946 Francja ponownie okupowała Laos zwalczając oddziały Lao Issara.W 1946 po wygaśnięciu linii królewskiej w Champasak,król Luang Prabang Sisavang Vong łączy oba kraje w królestwo Laosu.W 1949 roku Francja formalnie ogłosiła niepodległość Laosu.W 1950 roku powstaje powiązany z organizacją Việt Minh antyfrancuski i antykolonialny ruch Pathet Lao,w którym współpracują komuniści księcia Souphanouvonga,centryści księcia Souvanaphoumy i byli urzędnicy królewscy oraz przedstawiciele niektórych plemion.W 1953 roku 1/3 terytorium kraju znajduje się pod kontrolą Pathet Lao.W 1954 roku po bitwie pod Điện Biên Phủ Francja uznała niepodległość i niezależność Laosu.Od 1954 r.Laos był niepodległym królestwem,ale wojna trwała nadal losy Laosu układały się zależnie od wypadków w ościennym Wietnamie.W marcu 1955 roku komuniści laotańscy kierowani przez księcia Souphanouvonga utworzyli laotańską partię komunistyczną,początkowo pod nazwą Laotańska Partia Ludowa a Pathet Lao stał się ruchem komunistycznym.Od 1964 roku północno-wschodnie terytoria Laosu opanowane przez Pathet Lao były bombardowane przez lotnictwo USA,głównie z uwagi na szlaki zaopatrzeniowe Wietkongu przebiegające w tym rejonie i znane jako Szlak Ho Chi Minha.W kraju ścierały się wpływy prawicy,centrystów księcia Souvannaphoumy i komunistów kierowanych przez księcia Souphanouvonga.Premier Souvanaphouma trzykrotnie tworzył rządy koalicyjne.Wojna domowa i naloty USA trwała z przerwami do 1973 roku.Po zwycięstwie Pathet Lao w wyborach do parlamentu 1960 roku prawicowy zamach stanu.Po stronie komunistów występowała Demokratyczna Republika Wietnamu po stronie prawicy USA.W 1971 roku Pathet Lao kontrolowało 2/3 terytorium kraju.W 1973 roku zawarto pokój i utworzono III rząd koalicyjny premiera Souvannaphoumy.Upadek Wietnamu Południowego spowodował opanowanie stolicy Wientian przez partyzantów komunistycznych w kwietniu-maju 1975.Komuniści deportowali ok.30 tys.funkcjonariuszy poprzedniego systemu wraz z rodzinami do tzw."obozów reedukacji"na następnych 5 lat,gdzie wielu z nich zabili lub torturowali szczególną uwagę poświęcono 3 tys.byłych oficerów wojska i policji laotańskiej,dla których utworzono obóz o zaostrzonym rygorze na wyspie Nam Ngum.Król Savang Vatthana został zmuszony do abdykacji w dniu 2 grudnia 1975.Laos ogłoszono republiką a władzę przejął przywódca komunistów książę Souphanouvong,zaś Souvanaphouma początkowo został doradcą rządu.Król wraz z następcą tronu i rodziną,najpierw internowany w swym pałacu w Wientianie,także został 11 marca 1977 wysłany do"obozu reedukacji"na północy kraju.Od tej chwili wszelki ślad po nich zaginął,aż do 17 grudnia 1989 kiedy to rząd ogłosił,że rodzina królewska zmarła w obozie.Od 1975 roku nastąpił ścisły sojusz kraju z Wietnamem,w 1977 podpisano porozumienie o przyjaźni i współpracy gospodarczej,wojskowej i kulturalnej.W tym samym roku komunistyczny rząd w Wientianie podejmuje decyzję o bombardowaniu baz partyzantów,złożonych głównie z dążących do utworzenia własnego państwa członków plemienia Meo(Hmong),wspieranych w czasie wojny indochińskiej przez CIA podczas których,według niepotwierdzonych źródeł,miało dojść do użycia broni chemicznej i bakteriologicznej.Jednocześnie począwszy od 1975 nasila się eksodus ludności cywilnej Laosu,uciekającej przez granicę głównie do Tajlandii ocenia się iż podczas ucieczek komunistyczne wojsko i policja zabiły na granicy do 45 tys.ludzi,spośród ogólnej liczby 300 tys.uchodźców(10% ogólnej liczby ludności Laosu,w tym 30% Meo)w których skład wchodziła także liczna grupa najbardziej wykształconej część społeczeństwa(ok.90% inżynierów,techników,intelektualistów i wyższych urzędników państwowych).Całkowitą ilość zabitych(cywilów i wojskowych)w konfliktach toczonych w latach 1962-1973 szacuje się na 200-300 tys.ludzi.Sytuację kraju pogarszał bardzo niski poziom rozwoju,wstrzymanie pomocy USA oraz powstania mniejszości narodowej z plemiona Meo.Od 1986 roku po rezygnacji prezydenta Souphauvonga rządy w państwie przejął były dowódca oddziałów wojskowych Pathet Lao premier Kaisone Phomvihane.Rozpoczęto przywracanie mechanizmów rynkowych w gospodarce,znormalizowano stosunki z ChRL i Tajlandią.W ideologii państwowej wprowadzono odwołania do buddyzmu.Rozluźniono stosunki z Wietnamem w 1988 wycofano z Laosu ostatnich 50 tys.żołnierzy wietnamskich.W 1991 w więzieniach i "obozach reedukacyjnych"znajdowało się nadal 55 tys.obywateli Laosu(w tym 45 tys.z plemienia Meo).W 1992 roku po śmierci prezydenta Phomvihane rządy przejął prezydent Khamtai Siphandon,liberalizując gospodarkę i otwierając zamkniętą do tej pory granicę z Tajlandią do kraju powróciło jednak tylko kilka tysięcy uchodźców.
Ustrój polityczny
Jedyną legalną partią polityczną jest Laotańska Partia Ludowo-Rewolucyjna.Głową państwa jest prezydent wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję.Szefem rządu jest natomiast premier wybierany przez prezydenta za aprobatą parlamentu.Laos jest republiką z jednoizbowym parlamentem Sapha Heng Xat(Zgromadzenie Narodowe)liczące 109 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję.Zgodnie z konstytucją z 1991 roku Zgromadzenie Narodowe liczyło 85 deputowanych.W roku 1997 na wniosek prezydenta liczba miejsc wzrosła do 99,a w lutym 2002 roku do 109.Władza wykonawcza należy do rządu powoływanego przez prezydenta.
Gospodarka
Laos jest krajem rozwijającym się.80% Ludności zatrudniło się w rolnictwie,które dostarcza 49% PKB.W lasach prowadzi się wyrąb drzewa tekowego,hebanu,palisandru i drzew różanych.Przemysł jest słabo rozwinięty.Rozwija się sektor usług.Od 1989 roku rozwija się turystyka.
Demografia
Skład demograficzny nie jest jasny,jako,że rząd dzieli ludność na trzy grupy zależnie od wysokości na jakich żyją,a nie zależnie od ich pochodzenia etnicznego,na Laotańczyków nizinnych(Lao Loum),wyżynnych(Lao Theung) i górskich(Lao Soung).Spośród 6 milionów ludzi mieszkających w Laosie większość z nich żyje w dolinie Mekongu i jego dopływach.Gęstość zaludnienia wynosi 23.4/km² a najgęściej zaludnionym obszarem jest Prefektura Wientian.69% populacji to Laotańczycy,którzy należą do tajskiej grupy językowej i zasiedlili ten obszar przybywając z Chin w pierwszym tysiącleciu n.e.Laotańczycy to głównie mieszkańcy nizin.22% Ludności to mniejszości wywodzące się z językowej grupy Mon-khmer takie,jak Khmu,Lamet i Lawa.Razem z mniejszymi populacjami Katang,Katu,Alak,Makong i Laven tworzą grupę Lao Theung.W wyżynnych regionach kraju żyją mniejszości narodowe takie,jak Hmong(Miao),Mien(Yao),Shan i kilka grup należących do tybetańsko-birmańskiej grupy językowej.
Religia(2000)

·Buddyzm:61,05%

·Animizm:31,2%

·Protestantyzm:1,2%

·Islam:1,1%

·Katolicyzm:0,66%

·Religie chińskie:0,5%

·Bahaizm:0,1%

·Inne:
Podział administracyjny
Laos dzieli się na szesnaście prowincji(ແຂວງ,khouèng) i jedną prefekturę(ນະຄອນຫລວງ,kampheng nakhon):

·Attapu

·Bokéo

·Bolikhamxai

·Champassak

·Houaphan

·Khammouan

·Louang Namtha

·Louangphrabang

·Oudômxai

·Phôngsali

·Saravane

·Savannakhét

·Wientian(prefektura)

·Wientian(prowincja)

·Xaignabouli

·Xékong

·Xieng Khouang

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz