piątek, 1 marca 2013

Szwajcaria

Szwajcaria,Konfederacja Szwajcarska(Confoederatio Helvetica,Schweiz,Schweizerische Eidgenossenschaft)państwo federacyjne w Europie Zachodniej.Jest jednym z niewielu państw,w których obowiązuje demokracja bezpośrednia.Szwajcaria od kongresu wiedeńskiego w 1815 roku jest państwem neutralnym.Do Organizacji Narodów Zjednoczonych przystąpiła dopiero 10 września 2002 po przegłosowaniu tej decyzji w referendum minimalną większością 52% głosów.Nie jest częścią Unii Europejskiej,ani nawet Europejskiego Obszaru Gospodarczego.Posiada jednak specjalne dwustronne stosunki z UE,dzięki czemu uczestniczy w wybranych politykach(np.Układ z Schengen)oraz dopłaca się do budżetu unijnego.Szwajcaria nie ma stolicy,siedzibą rządu jest Berno.

Geografia

Powierzchnia:

·ląd:39770 km²

·woda:1520 km²

·całkowita:41290 km²

Długość granic:

·Austria:164 km

·Francja:573 km

·Liechtenstein:41 km

·Niemcy:334 km

·Włochy:740 km

·całkowita:1852 km

Brak dostępu do morza.

·Najwyższy punkt:Dufourspitze 4634 m n.p.m.

·Najniższy punkt:Jezioro Maggiore 195 m n.p.m.

Jeziora

Poniższa lista zawiera ważniejsze jeziora Szwajcarii o powierzchni powyżej 10 km²(w nawiasach podano nazwy oryginalne):

Jezioro Powierzchnia(km²)Wysokość lustra(m n.p.m.)Głębokość maksymalna(m)Objętość jeziora(km³)

Jezioro Genewskie(Lac Léman,Lac de Genève,Genfersee)580,03 372,0 310 89,0

Jezioro Bodeńskie(Bodensee)536,0 395,6 254 48,0

Neuchâtel(Lac de Neuchâtel,Neuenburgersee)215,2 429,4 153 14,0

Maggiore(Lago Maggiore,Langensee,Verbano)210,18 193,0 372 37,0

Jezioro Czterech Kantonów(Vierwaldstättersee)113,72 433,6 214 11,9

Jezioro Zuryskie(Zürichsee)88,17 405,9 136 3,9

Lugano(Lago di Lugano,Luganersee,Ceresio)48,67 270,5 288 6,6

Thun(Thunersee)47,74 557,7 215 6,5

Bielersee(Lac de Bienne)39,51 429,1 74 1,2

Zug(Zugersee,Lac de Zoug)38,41 413,6 198 3,2

Brienz(Brienzersee)29,81 563,7 260 5,2

Walensee 24,16 419,0 150 2,5

Murtensee(Lac de Morat)22,8 429,2 46 0,6

Sempachersee 14,36 503,8 87 0,66

Hallwilersee 10,21 448,7 47 0,215

Historia

Szwajcaria jest konfederacją państw,wchodzących w jej skład jako kantony o bardzo dużej autonomii.Związek niektórych z nich trwa nieprzerwanie 700 lat,co stawia je wśród najstarszych republik na świecie(co nie jest jednak tak jednoznaczne).W 1291 kanton Schwyz(od którego wywodzi się nazwa państwa),Uri i Unterwalden sygnowały akt utworzenia związku wieczystego.Głównym celem była chęć uwolnienia się spod wpływu Habsburgów.Przełomem było zwycięstwo nad armią Habsburgów w bitwie pod Morgarten 15 listopada 1315.Zwycięstwo to przyczyniło się do późniejszych akcesji.Do 1353 trzy założycielskie kantony zostały połączone z kantonami Glarus i Zug oraz miastami Lucerna,Zurych i Berno tworząc tzw."Starą Konfederację",która rosła w siłę i bogactwo przez cały XV wiek(chociaż Zurych został wykluczony z federacji w latach 40.XV wieku na skutek zatargu terytorialnego).Dzięki pokonaniu Karola Zuchwałego w latach 70.XV wieku i najemnym wojskom szwajcarskim została utrzymana niezależność federacji.Pogrom armii Habsburgów oraz śmierć księcia Leopolda w bitwie pod Sempach 9 lipca 1386 zapewnił Szwajcarii faktyczną niezależność.W bitwie tej ponoć legendarnego czynu dokonał Arnold Winkelried,który rzucając się na lance habsburskiej piechoty umożliwił przełamanie ich szyków i osiągnięcie zwycięstwa.W 1506 roku papież Juliusz II najął wojska szwajcarskie do osobistej ochrony tworząc Gwardię Szwajcarską,która po dziś dzień pełni tę funkcję(choć dzisiaj bardziej pełniąc funkcję reprezentacyjną).W XVI wieku Szwajcaria stała się jednym z głównych ośrodków reformacji w Europie.Reformacja objęła jednak głównie bogatsze i bardziej rozwinięte kantony miejskie.W 1531,po wojnie kantonów protestanckich z katolickimi(wiejskimi),w wyniku tzw.drugiego pokoju kappelskiego nastąpiło ustalenie podziału wyznaniowego kantonów.Na mocy postanowień pokoju westfalskiego z 1648 r.,kończącego wojnę trzydziestoletnią,cesarz rzymsko-niemiecki uznał oficjalnie niepodległość Szwajcarii i jej formalne wyodrębnienie z Rzeszy Niemieckiej.Od tego czasu Szwajcarię zaczęto nazywać Związkiem Szwajcarskim.

Inwazja francuska

W 1798 armie francuskie podbiły Szwajcarię narzucając nową ujednoliconą konstytucję,osłabiającą kantony a wzmacniającą rząd centralny.Okres ten(1798-1803)nazywany jest Republiką Helwecką.Jednakże system ten zniszczył wielowiekowe tradycje kulturowe i był bardzo niepopularny wśród Szwajcarów.Kiedy wybuchła wojna,Szwajcaria stała się areną walk pomiędzy Francją,a Austrią i Rosją.Pojawiły się również dwie frakcje wśród Szwajcarów–"Republikanów"będących zwolennikami nowego porządku oraz"Federalistów"chcących powrotu do systemu federacyjnego opartego na szerokiej autonomii kantonów.Po spotkaniu zorganizowanym przez Napoleona w 1803 w Paryżu oba stronnictwa doszły do porozumienia co znalazło wyraz w podpisaniu tzw.Aktu Mediacyjnego przywracającego w znacznym stopniu system federacyjny.Kongres wiedeński potwierdził neutralność Szwajcarii,do której przyłączono ostatnie trzy kantony:Valais,Neuchâtel i Genewa.

Konstytucja 1848

W 1847 wybuchła wojna domowa pomiędzy kantonami katolickimi i protestanckimi(tzw.szwajcarska wojna domowa,niem.Sonderbundskrieg).Katolicy starali się nie dopuścić do wzmocnienia władzy centralnej,do czego dążyli rządzący wówczas przedstawiciele Partii Radykalnej.W wyniku miesięcznych walk zginęło około 100 osób i był to ostatni poważniejszy konflikt zbrojny na terytorium Szwajcarii.W wyniku tego w 1848 stworzono federalną konstytucję oraz system oparty na referendach pozostawiając kwestie lokalne w gestii kantonów.W 1874 wniesiono poprawki uwzględniające wprowadzenie wspólnej waluty oraz zmiany wymuszone przez rozwój populacji oraz rewolucję przemysłową.W 1891 konstytucja została ponownie poprawiona,utworzono unikalny system silnie oparty na demokracji bezpośredniej.

Wiek XX

W 1920 Szwajcaria została członkiem Ligi Narodów a w 1963 Rady Europy.Podczas I wojny światowej proklamowała neutralność, podobnie zresztą w czasie II wojny światowej.Mimo tego Niemcy planowali zajęcie Szwajcarii,co wydawało się wówczas nieuniknione.Do dzisiaj trudno rozstrzygnąć czy do zachowania suwerenności bardziej przyczyniła się sprawnie przeprowadzona mobilizacja pod dowództwem gen.Henriego Guisana czy też może ścisłe związki banków szwajcarskich z gospodarką nazistowską.Pomimo formalnej neutralności Szwajcarzy współpracowali z Niemcami:w szwajcarskich fabrykach,które były omijane przez alianckie bombardowania produkowano uzbrojenie,natomiast szwajcarskie banki przechowywały złoto zrabowane więźniom obozów koncentracyjnych.W wyniku badań prowadzonych po wojnie ustalono m.in.,że w złotych monetach bitych w tym kraju znajduje się duże stężenie rtęci,normalnie nie występujące w tak dużych ilościach w związku z tym kruszcem,a mogące świadczyć o dentystycznym pochodzeniu tego złota(naziści wyrywali swoim ofiarom złote zęby).Ponadto przez Szwajcarię przejeżdżały transporty więźniów do obozów koncentracyjnych wysyłane na Wschód.Od 12 grudnia 2008 Szwajcaria jest członkiem Układu z Schengen.

Podział administracyjny

·1291 Uri,Schwyz,Obwalden,Nidwalden

·1332 Lucerna

·1351 Zurych

·1352 Glarus,Zug

·1353 Berno

·1481 Fryburg,Solura

·1501 Bazylea-Miasto,Bazylea-Okręg,Szafuza

·1513 Appenzell Ausserrhoden,Appenzell Innerrhoden

·1803 Sankt Gallen,Gryzonia,Argowia,Turgowia,Ticino,Vaud

·1815 Valais,Neuchâtel,Genewa

·1979 Jura

Ustrój polityczny

Szwajcaria jest federacją demokratyczną oraz parlamentarną,gdzie na szeroką skalę wykorzystywana jest instytucja referendum(demokracja bezpośrednia).Szczególnie silna pozycja parlamentu i władz kantonalnych.Ustrój ten nazywa się parlamentarno-komitetowym,cechą najbardziej typową dla niego jest brak rozdziału pomiędzy władzę ustawodawczą,wykonawczą i sądowniczą.Szwajcaria jest państwem federalnym,podzielonym na kantony,posiadające charakter organizmów państwowych.Konstytucja określa podział kompetencji między federacją a kantonami.Zgromadzenie Federalne(parlament)to najwyższa władza ustawodawcza Federacji Helweckiej.Nie ma żadnych tzw."hamulców"nie można rozwiązać jej izb przed upływem kadencji,nie może być zwoływana na sesje przez żaden inny organ,nie ma instytucji sądownictwa konstytucyjnego(brak Trybunału Konstytucyjnego).Ponadto wszelkie konflikty kompetencyjne rozstrzygane są przez sam parlament.On sam wybiera też siedmiu członków wykonawczej Rady Federalnej(rządu) i Trybunału Federalnego.Szwajcarski konserwatyzm podkreśla fakt,że mimo tak solidnych demokratycznych tradycji kobiety uzyskały prawa wyborcze dopiero w lutym 1971 roku,a i to nie wszędzie.Najdłużej opierał się kanton Appenzell Innerrhoden,który ustąpił przed wyrokiem sądu najwyższego w roku 1990.

Ludność

W Szwajcarii są cztery języki urzędowe:niemiecki,francuski,włoski i romansz(ten ostatni to jeden z języków retoromańskich).

Według spisu powszechnego ludności z 2000 roku struktura ludności ze względu na język ojczysty przedstawia się następująco:

·niemiecki 4801148(72,8%)

·francuski 989606(13,0%)

·włoski 470961(6,5%)

·serbsko-chorwacki 103350(1,4%)

·albański 94937(1,3%)

·portugalski 89527(1,2%)

·hiszpański 76750(1,1%)

·angielski 73422(1,0%)

·romansz 35072(0,5%)

·Inne 58431(0,7%)

Szwajcarzy nie stanowią ani językowo,ani religijnie jedności,mają jednak wspólną historię i ideały.

Miasta

Największe miasta Szwajcarii:

·Zurych 371767 mieszk.

·Genewa 185524 mieszk.

·Bazylea 165847 mieszk.

·Lozanna 129000 mieszk.

·Berno 128041 mieszk.

Gospodarka

Spośród państw europejskich gospodarka Szwajcarii ma najlepszy Wskaźnik Wolności.Kraj jest bardzo wysoko rozwinięty,jeden z najbogatszych na świecie.Długotrwała neutralność(od 1815) i zasada nienaruszalności tajemnicy bankowej ugruntowały zaufanie do Szwajcarii jako finansowego centrum Europy i świata.Napływ obcych zasobów pieniężnych umożliwił stopniowy rozwój rodzimego,wysoko wyspecjalizowanego przemysłu,intensywnego rolnictwa i turystyki.W latach 80.niewielkie tempo wzrostu gospodarczego(przeciętnie 2,1% rocznie),od początku lat 90.recesje,spadek produktu krajowego brutto o 0,3% w 1992 i 0,9% w 1993.Usługi wytwarzają 62% produktu krajowego brutto,w tym sektor bankowo-ubezpieczeniowy ok.16%,przemysł i budownictwo powyżej 34%,rolnictwo ok.4%;produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca 42003 USD.Szwajcarskie rezerwy złota wynoszą 83 mln uncji jubilerskich,dewizowe są szacowane na ok.6•10^12 USD.Działa tu ponad 630 banków,z których 5 należy do największych w świecie:Schweizerischer Bankverein(z siedzibą w Bazylei,wartość depozytów 124 mld dolarów),Schweizerische Bankgesellschaft(Zurych,114 mld dolarów),Crédit Suisse(Zurych,89 mld dolarów),Schweizerische Volksbank(Berno) i Bank Leu.Łączna wartość depozytów w szwajcarskich bankach wynosi ok.6 bln dolarów(2007 r.),w tym ok.50% od klientów zagranicznych.Działają liczne,znane w świecie firmy ubezpieczeniowe(Zürich Insurance,Rentenaustalt,Reassurances),6 giełd papierów wartościowych,w tym w Zurychu największa w Europie.Same podatki stanowią 30% PKB Szwajcarii,dodatkowo 7% PKB stanowią obowiązkowe ubezpieczenia społeczne(emerytalne,inwalidzkie,składki na służbę zdrowia),co łącznie daje 37% PKB(dla porównania:Szwecja 52%,Wielka Brytania 36%,Polska 34,5%,Stany Zjednoczone 27%; z uwzględnieniem ubezpieczeń społecznych).W przeciwieństwie na przykład do Niemiec czy Szwecji służby zdrowia w Szwajcarii nie finansuje się z podatków,tylko z obowiązkowych ubezpieczeń,które są para podatkami.PKB per capita wynosi nominalnie 51 tys.771 dolarów,poziom porównywalny do Danii,a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej 37 tys.369 dolarów,również porównywalny do Danii.Wskaźnik Giniego dla Szwajcarii wynosi 33,co jest poziomem porównywalnym do Holandii,wyższym niż we Francji,Niemczech i krajach skandynawskich,ale niższym niż w wielu innych krajach.

Przemysł

Szwajcaria posiada bardzo nieliczne złoża surowców mineralnych.Wydobywa się głównie kruszywa budowlane oraz surowce do produkcji takich materiałów budowlanych jak cement i wapno(wapienie,margle)a także sól kamienną(Jura).Podstawą energetyki są elektrownie wodne na rzekach Alp(58% produkowanej energii elektrycznej) i elektrownie jądrowe(40% energii).Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca Szwajcarii 8568 kW·h(1994).Przemysł przetwórczy wytwarza z surowców importowanych produkty wysoko przetworzone(głównie na eksport),wymagające dużego nakładu pracy oraz myśli technicznej.Największe szwajcarskie koncerny przemysłowe to:Nestlé(branża spożywcza,obroty 36 mld dolarów,1992),ABB Asea Brown Boveri(maszynowa,29 mld dolarów),Novartis i Roche(chemiczne),Sulzer Brothers(maszynowe).Rozwinięty jest głównie przemysł elektromaszynowy,chemiczny i spożywczy.Przemysł elektromaszynowy dostarcza urządzenia sterownicze dla różnych gałęzi przemysłu,turbiny,generatory,silniki,między innymi okrętowe.Większość zakładów tego przemysłu jest skupiona w Zurychu,Winterthur,Baden.Tradycyjnie bardzo duże znaczenie ma branża zegarmistrzowska i jubilerska.Wyrób zegarków znanych firm(SMH Holding,Montres Rolex,Montres Ebel,Patek-Philippe,Tissot)koncentruje się w La Chaux-de-Fonds,Neuchâtel,Genewie.Przemysł chemiczny wyspecjalizowany jest w produkcji leków(główny ośrodek to Bazylea),spożywczy serów,przetworów mięsnych i czekolady.Ponadto przemysł papierniczy,cementowy i włókienniczy.W Szafuzie i Neuhausen,w pobliżu hydroelektrowni znajdują się huty aluminium(importowany tlenek glinu).

Rolnictwo

Rolnictwo wysokotowarowe.Użytki rolne zajmują ok.26% całej powierzchni kraju(2003),dominującą formą użytkowania ziemi są łąki i pastwiska(13,8%).Przeważają gospodarstwa o powierzchni 10–20 ha(średnio 16,2 ha).1 ciągnik przypada na 14 ha użytków rolnych.Poziom nawożenia(349 kg nawozów sztucznych na 1 ha gruntów ornych)ma tendencję spadkową w związku z powszechną produkcją tzw.zdrowej żywności.Hodowla dostarcza ponad 80% wartości produkcji rolnej.Rozwinięta jest głównie hodowla bydła domowego o kierunku mlecznym(przeciętny roczny udój od 1 krowy 5000 litrów,1994) i trzody chlewnej,w strefach podmiejskich drobiu,w wyższych piętrach Alp i Jury owiec.Na Wyżynie Szwajcarskiej przeważa uprawa pszenicy,jęczmienia,ziemniaków i buraków cukrowych,w dolinie Rodanu i nad Jeziorem Genewskim warzyw i owoców(głównie jabłonie),na południowych stokach Jury winorośli.Lasy zajmują ok.31% powierzchni kraju ale ich znaczenie przemysłowe maleje w związku z rozwiniętą ochroną.

Religia

Chrześcijaństwo jest dominującą religią w Szwajcarii,z podziałem pomiędzy katolicyzm(41,8% całej populacji w 2000 roku)a różne odmiany wyznań protestanckich(34,9%),z których najwięcej wyznawców liczy kalwinizm.Imigracja spowodowała powstanie pewnej liczby wyznawców islamu(4,3%) i prawosławia(1,8%).Szwajcaria jest także krajem o jednej z największych w Europie liczbie buddystów,chociaż procentowo stanowią oni mniej niż 0,5% populacji.W tamtejszych Alpach znajduje się nawet klasztor buddyjski.Ponadto w Szwajcarii żyje dość sporo wyznawców judaizmu,hinduizmu i innych niechrześcijańskich religii lub sekt,którzy łącznie stanowią 1,5% populacji kraju.16,3% Szwajcarów nie należy do żadnej wspólnoty religijnej,z czego 4,3% to wolnomyśliciele.Sondaż przeprowadzony przez Eurobarometer w 2005 pokazał,że tylko 48% Szwajcarów deklaruje wiarę w Boga,dalsze 39% dopuszcza możliwość istnienia nieokreślonej siły wyższej,a 9% deklaruje ateizm.Pozostałe 4% nie potrafiło lub nie chciało się określić.Mniejsze ważniejsze kościoły w Szwajcarii:Kościół Nowo apostolski(37 tys.),Zielonoświątkowy Kościół Pełnej Ewangelii(25 tys.),Kościół Braterski(20 tys.),Kościół starokatolicki(19 tys.),Judaizm(18 tys.),Świadkowie Jehowy(18 tys.),Kościół Metodystyczny(14 tys.),Armia Zbawienia(9,2 tys.),Kościół Adwentystów Dnia Siódmego(8,2 tys.),Bahaizm(7,4 tys.),Mormoni(7,2 tys.),Wspólnota Mennonitów(4 tys.),Wspólnota Baptystyczna(2,4 tys.).Historycznie kraj jest dość równo podzielony pomiędzy rzymskich katolików i wyznawców kalwinizmu,ze skomplikowaną mozaiką mniejszości w obszarze niemal całego kraju.Niektóre kantony,np.Appenzell,są nawet oficjalnie podzielone na katolickie i protestanckie sekcje.W większych miastach(Berno,Zurych,Bazylea)dominują protestanci.Centralna Szwajcaria jest tradycyjnie katolicka.Istnieje też Kościół Chrześcijańsko katolicki w Szwajcarii zaliczany do nurtu starokatolickiego i jest jednym z oficjalnych Kościołów w kraju,choć liczba jego członków bardzo szybko się zmniejsza i obecnie należy do niego jedynie 0,2% Szwajcarów.Konstytucja szwajcarska z roku 1848 w dużym stopniu pod wpływem ówczesnych starć pomiędzy katolickimi a protestanckimi kantonami(tzw.szwajcarska wojna domowa,niem.Sonderbundskrieg)świadomie wprowadziła zasady,które umożliwiają pokojową koegzystencję pomiędzy różnymi wyznaniami.W 1980 roku odbyło się referendum w sprawie całkowitego rozdziału państwa od Kościołów.Zostało to odrzucone(80% przeciw).We wsi Dornach koło Bazylei swoją siedzibę ma chrześcijańskie Towarzystwo Antropozoficzne,znajduje się tam antropozoficzne Goetheanum,w którym bardzo często wystawiany jest Faust Goethego,budynek jest ogólnodostępny dla zwiedzających.Z kolei w Bernie powstała w latach pięćdziesiątych pierwsza świątynia Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich w Europie.Szwajcarzy pod względem religijności nie odróżniają od większości narodów Europy.Udział w praktykach religijnych,głównie z okazji wielkich uroczystości i najważniejszych świąt,ogranicza się do mniejszości.W zależności od kantonu i wyznania,systematyczny udział w niedzielnych nabożeństwach wynosi 6-9% wśród ewangelików i 10-14% wśród katolików.Papiestwo,watykański centralizm i dogmatyczność Kościoła są poddawane bardzo ostrej krytyce nie tylko przez wiernych Kościoła rzymskokatolickiego,ale także przez hierarchię katolicką,która żąda większej niezależności Kościoła Szwajcarii od Watykanu.Większość istniejących w Szwajcarii parafii katolickich jest bardzo liberalna i egalitarna:w wielu kościołach,podobnie jak w kościołach reformowanych,nie ma obrazów i figur,najwyżej wiszące na ścianach krzyże;księża wbrew nauce Kościoła nierzadko łamią celibat i zakładają rodziny,jak również dokonują wielu zmian w tradycyjnej liturgii;nabożeństwa nieraz są prowadzone przez świeckich katechetów lub pastorów czy nawet pastorki z Kościoła reformowanego,gdy brakuje księży katolickich.

Szkolnictwo

Szwajcaria była jednym z pierwszych na świecie państw,które wprowadziło powszechne nauczanie elementarne.Szkoły podstawowe i średnie w Szwajcarii są bezpłatne;w wielu kantonach bezpłatne są także obiady oraz podręczniki.Za państwowe szkoły wyższe płaci się około 560 franków szwajcarskich(ok.2016 zł przy kursie 1 CHF=3,6 PLN)za semestr.Dla studentów z ubogich rodzin występują jednak stypendia.Dyplomy prywatnych szkół szwajcarskich nie są uznawane przez państwo;mogą być jednak uznawane przez firmy prywatne.

Kultura i sztuka

Język

Istnieją cztery języki urzędowe:niemiecki,francuski,włoski oraz romansz(retoromański).Nauczanie w szkołach podstawowych,gimnazjach i liceach odbywa się w jednym z tych języków w zależności od kantonu.Na uniwersytecie studiuje się po francusku bądź niemiecku(i włosku w kantonie Ticino).Absolwent wyższej uczelni powinien móc porozumiewać się przynajmniej w trzech językach.Język angielski,mimo że nie należy do języków urzędowych,staje się coraz bardziej popularny w środowisku przemysłowym i świecie reklamy.W Szwajcarii znajduje się wiele prywatnych szkół,które słyną z wysokiego standardu kształcenia.Język codzienny Szwajcarów w kantonach niemieckojęzycznych to dialekt alemański(Schwyzerdütsch)poważnie różniący się od podręcznikowej niemczyzny jeśli mimo znajomości niemieckiego nie rozumiemy naszego rozmówcy,to wyraźnie poprośmy,aby mówił w Hochdeutsch.W Szwajcarii języki francuski i włoski,mimo drobnych odmienności np.w niektórych liczebnikach oraz w wymowie,nie różnią się od standardowego języka.Język romansz jest używany tylko w niektórych gminach kantonu Gryzonia,gdzie dominuje Schwyzerdütsch.

Literatura

Literatura szwajcarska powstaje w języku niemieckim,francuskim,włoskim i retoromańskim,lecz największe znaczenie mają dzieła literackie w pierwszych dwóch językach.Najbardziej znani pisarze szwajcarscy to Max Frisch i Friedrich Dürrenmatt.Bardzo ważną postacią był także filozof i psycholog Carl Gustav Jung.W Szwajcarii żył i tworzył,chociaż częściowo także we Francji,w Niemczech i we Włoszech,niemiecki filozof i filolog klasyczny Friedrich Nietzsche,przez kilka lat był profesorem Uniwersytetu w Bazylei i jednocześnie nauczycielem w miejscowym gimnazjum klasycznym.

Znani pisarze szwajcarscy:

·Gottfried Keller

·Jeremias Gotthelf

·Conrad Ferdinand Meyer

·Friedrich Dürrenmatt

·Max Frisch

·Robert Walser

·Charles Ferdinand Ramuz

Media

Funkcję telewizji publicznej pełni SRG SSR idée suisse,która dzieli się według języków na Télévision Suisse Romande(TSR),Televisione svizzera di lingua italiana(TSI) i Schweizer Fernsehen(SF).Istnieją także prywatne telewizje regionalne TeleZüri,TeleBärn i Telebasel.Największe niemieckojęzyczne dzienniki to Blick,Neue Zürcher Zeitung i Tages-Anzeiger.

Kuchnia

Tradycyjnym szwajcarskim specjałem jest fondue,które robione jest z roztopionego sera.Sery szwajcarskie takie jak gruyère czy emmentaler podgrzewa się w specjalnym kociołku z dodatkiem pieprzu,czosnku,białego wina i likieru wiśniowego.Do nabierania roztopionego sera używa się świeżego chleba.Szwajcaria oprócz serów może pochwalić się doskonałą czekoladą oraz piwem.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz