Bangladesz

Bangladesz(beng.বাংলাদেশ),Ludowa Republika Bangladeszu(beng.গনপ্রজাতন্ত্রী বাংলােদশ)państwo w Azji Południowej,położone nad Zatoką Bengalską i graniczące z zachodu,północy i wschodu z Indiami a na południowym wschodzie z Birmą.Jedno z najgęściej zaludnionych i zarazem najbiedniejszych państw świata.Stolicą Bangladeszu jest Dhaka(dawna Dakka)z 6 mln mieszkańców(aglomeracja ok.11 mln).

Ustrój polityczny

Bangladesz jest republiką i członkiem Wspólnoty Narodów.Po referendum we wrześniu 1991 roku powrót do systemu demokracji parlamentarnej,ustanowionego na mocy konstytucji z 16 grudnia 1971 roku,która została zmieniona w styczniu 1975 roku aby wprowadzić system prezydencki.Głową państwa jest prezydent,pełniący funkcje głównie reprezentacyjne.Władzę ustawodawczą sprawuje 330-osobowe Zgromadzenie Narodowe(Dźatija Sangsad).300 posłów wybieranych jest w sposób bezpośredni, a 30 miejsc zarezerwowanych jest dla kobiet,wybieranych w sposób pośredni.Władza wykonawcza należy do rządu odpowiedzialnego przed parlamentem.Władza sądownicza natomiast jest oddzielona i niezależna.Od 1991 roku rządzi Nacjonalistyczna Partia Bangladeszu,która w wyborach 1 października 2001 roku uzyskała 195 mandatów.Za nimi plasuje się Liga Ludowa(58 mandatów)i Zgromadzenie Muzułmańskie(17 mandatów).Główną partią opozycyjną jest Liga Ludowa,która współdziała z Komunistyczną Partią Bangladeszu,Ligą Robotników i Chłopów Bangladeszu,Narodową Ligą Ludową oraz Sojuszem Lewicy.

Spory i kwestie międzynarodowe

Wciąż nieokreślony pozostaje przebieg granicy z Indiami.

Geografia

Bangladesz jest krajem wybitnie nizinnym,gdzie występują aluwialne niziny,plejstoceńskie terasy i trzeciorzędowe wyżyny Góry Czatgańskie.Bangladesz leży w strefie wilgotnego klimatu zwrotnikowego,kształtowanego przez wiatry monsunowe.Charakterystyczne są wysokie przez cały rok temperatury i występowanie dwóch pór roku deszczowej i suchej.Bangladesz ma gęstą sieć rzeczną,gdzie największym systemem rzecznym jest Brahmaputra-Jamuna.Naturalna szata roślinna została wyniszczona na potrzeby rolnictwa.Występują niewielkie obszary lasów monsunowych.Do nielicznych gatunków należy m.in.słoń indyjski i tygrys bengalski.

Katastrofy naturalne

Częste są tajfuny,zwłaszcza latem i jesienią.W roku 1970 rekordowy cyklon zabił około 500 tysięcy ludzi,co było jedną z największych klęsk żywiołowych XX wieku.Cyklon tropikalny z 1991 roku zabił około 100 tysięcy osób i spowodował ogromne straty.W latach dziewięćdziesiątych wystąpiło 16 cyklonów.Ponadto duże wahania stanów wód powodują katastrofalne powodzie na większej części kraju.Ponadto w listopadzie 2007 roku przez południową część Bangladeszu przeszedł cyklon Sidr zabijając ponad ok.2000 osób.

Problemy ekologiczne

•wielu ludzi zmuszonych jest żyć i uprawiać ziemię na terenach zalewanych przez powodzie

•ograniczony dostęp do wody pitnej

•występują częste choroby wynikłe ze spożycia zakażonej wody

•zanieczyszczenie wody pestycydami

•w południowej i wschodniej części kraju braki wody pitnej z powodu częstych awarii rurociągów

•degradacja gleby

•wycinanie szczątkowych lasów

Podział administracyjny

Kraj podzielony jest na 6 prowincji:

Prowincja stolica

1 Barisal Barisal

2 Ćottogram Ćottogram

3 Dhaka Dhaka

4 Khulna Khulna

5 Rajshahi Radźszahi

6 Srihotto Srihotto

Nazwa każdej prowincji pochodzi odpowiednio od stolicy administracyjnej.Prowincje z kolei są podzielone na 64 dystrykty.

Historia Bangladeszu

Tereny obecnego Bangladeszu należały do Indii pod władaniem brytyjskim.

W 1947 roku nastąpił podział na dwie części:

•Bengal Zachodni,który wszedł w skład Indii

•oraz Pakistan Wschodni prowincję Pakistanu.

W 1970 ówczesny Pakistan Wschodni spustoszył cyklon Bhola,powodując śmierć ponad 200000 osób.Działania rządu pakistańskiego były niewystarczające,co spowodowało pogorszenie i tak już napiętych stosunków między nim a Bengalczykami.Czarę goryczy przelało niedopuszczenie do objęcia funkcji premiera przez Mudżibura Rahmana,mimo,że jego partia,Liga Awami,zdecydowanie wygrała wybory.Prezydent Pakistanu,generał Yahya Khan,w porozumieniu z Zulfikarem Alim Bhutto,liderem Partii Ludowej,udaremnił zwołanie parlamentu i bezskutecznie usiłował stłumić ruch niepodległościowy,aresztując Mudżibura Rahmana 25 marca 1971 r.i ogłaszając stan wyjątkowy w Pakistanie Wschodnim.Zamach na demokrację przerodził się w falę krwawych represji:w ramach operacji"Searchlight"armia pakistańska wymordowała w delcie Gangesu ok.1-1,5 miliona cywilów i dopuściła się dużej liczby ok.200000 gwałtów.Mimo krwawej okupacji kraju wojna o niepodległość Bangladeszu nie wygasła,prowadzona metodami partyzanckimi pod dowództwem pułkownika M.A.G.Osmaniego.17 Kwietnia 1971 sformowany został na wygnaniu pierwszy rząd Bangladeszu.Armia indyjska wspomogła partyzantkę Bangladeszu,wkraczając 22 listopada 1971 r.na teren Bengalu Wschodniego.16 Grudnia armia pakistańska skapitulowała.Władzę przejęła Liga Ludowa,pod przewodnictwem Mudżibura Rahmana.Przyjęta w grudniu 1972 roku konstytucja uznała świeckość,demokrację,wolność i socjalizm za filary państwowości kraju.Założenia nowej polityki gospodarczej były wzorowane na Indiach.Tymczasem przeludnienie,korupcja i brak kapitału zagranicznego pogłębiły kryzys gospodarczy i anarchizowały społeczeństwo.Powszechne niezadowolenie obróciło się przeciw Lidze Ludowej i Mudżiburowi Rahmanowi,który został w 1975 roku zamordowany.Przez następne 15 lat wprowadzono rządy wojskowe,które utrzymywały cały czas stan wyjątkowy.W czasie ich rządów prowadzono roboty publiczne i dokonano reprywatyzacji sektora państwowego.Bangladesz rezygnując ze świeckości,zwrócił się w stronę państw arabskich.Jednak cały czas wybuchały antyrządowe demonstracje.Bezrobocie i niski poziom życia oraz zależność od pomocy z zagranicy stały się także podłożem do nastrojów antyindyjskich,szczególnie gdy w Asamie wybuchły zamieszki skierowane przeciwko uchodźcom z Bangladeszu.Odżył również konflikt o wody Gangesu.W grudniu 1990 roku prezydent Hossain Mohammad Ershad został zmuszony do rezygnacji.W lutym 1991 roku odbyły się wybory,w których zwyciężyła Narodowa Partia Bangladeszu,pod przewodnictwem Khaledy Zia.Po wyborach w 1996 roku na czele rządu stanęła Sheikh Hasina Wajed,córka Mudżibura Rahmana,przywódczyni Ligi Ludowej.W 2001 Narodowa Partia Bangladeszu pod przewodnictwem Khaledy Zia powróciła do władzy.Na przełomie maja i czerwca 2006 Bangladeszem wstrząsały strajki i zamieszki.Do tego doszły blokady dróg wiodących do Dhaki.W styczniu 2007 po kolejnych zamieszkach władzę objął tymczasowy rząd pod kierownictwem Fakhruddina Ahmeda.Pełnił on swoje obowiązki do czasu wyborów parlamentarnych w grudniu 2008,w których zwycięstwo odniosła Liga Awami.Jej przywódczyni,Sheikh Hasina Wajed,6 stycznia 2009 zajęła stanowisko szefa rządu.

Profil gospodarczy

Pomimo wysiłków społeczności międzynarodowej i administracji państwowej,Bangladesz pozostaje jednym z najbiedniejszych,najgęściej zaludnionych i najmniej rozwiniętych krajów świata.Podstawą gospodarki jest rolnictwo,przede wszystkim uprawa ryżu.Najważniejszymi przeszkodami rozwoju są częste cyklony,niska wydajność sektora państwowego oraz szybki wzrost liczebności siły roboczej,której nie może wchłonąć rolnictwo.Przerwy w wydobyciu zasobów mineralnych(gaz ziemny),niedostateczne dostawy energii i wolne wdrażanie reform ekonomicznych.Rząd uczynił pewne kroki w kierunku poprawy klimatu dla zagranicznych inwestycji wynegocjował z międzynarodowymi firmami korzystne kontrakty na wydobycie ropy i gazu,poprawił krajową sieć dystrybucji gazu,rozbudował rurociągi przesyłające gaz i ropę naftową oraz rozpoczął budowę szeregu elektrowni.Postęp w reformowaniu gospodarki jest powstrzymywany przez związki zawodowe,biurokrację i inne grupy nacisku.Potężne powodzie od czerwca do października 1998 roku pozbawiły dorobku całego życia ponad 20 milionów osób.Produkcja zbóż spadła o ponad 4 miliony ton,zmuszając rząd do potrojenia importu żywności,co zachwiało bilansem handlowym kraju.Powodzie zwiększyły uzależnienie kraju od pomocy międzynarodowej.Kryzys finansowy,który dotknął Azję pod koniec lat dziewięćdziesiątych,nie wywarł większego wpływu na gospodarkę.

Łączność

•System łączności krajowej:niskiej jakości;

•system łączności międzynarodowej:naziemne stacje satelitarne-2 Intelsat(Ocean Indyjski).

Międzynarodowe połączenia radiotelefoniczne i lądowe łącza kablowe do sąsiednich krajów.Działa 740 tys.telefonów stacjonarnych,1,4 mln komórkowych i 243 tys.użytkowników internetu.

Demografia

Bengalczycy stanowią 98% ludności,pozostali to głównie Biharczycy.W latach 1950-2005 liczba ludności kraju zwiększyła się o 97 mln,głównie w wyniku wysokiego przyrostu naturalnego osiągającego w 2004 roku 2,08%.Przeciętna długość życia 61,7 roku i należy do najniższych w świecie.57% Ludności to analfabeci.Bangladesz należy do najgęściej zaludnionych(1040 os./km²) i najsłabiej zurbanizowanych krajów świata.Główne miasta to Dakka,Ćottogram i Khulna.

Miasto Liczba mieszkańców Aglomeracja

1 Dhaka 7000940 12797394

2 Ćottogram 2579107 3858093

3 Khulna 855650 1588425

4 Narayanganj 800000 1500000

5 Rajshahi 472775 775495

Religie

•islam 85,6%

•hinduizm 12,38%

•buddyzm 0,62%

•animizm 0,57%

•protestantyzm 0,54%,(Wspólnota Baptystyczna,Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,Kościół Nowoapostolski,Kościół Ewangelicznych Chrześcijan,Zbory Boże i inne)

•katolicyzm 0,18%

•Świadkowie Jehowy 0,00008%

Kultura

Narodowym zwierzęciem Bangladeszu jest tygrys bengalski,kwiatem lilia wodna,a owocem owoc drzewa bochenkowego.Bangladesz jest krajem muzułmańskim o stosunkowo dużym stopniu tolerancji,a miejscowa ludność znana jest z wyrozumiałego i przyjaznego traktowania cudzoziemców.Bengalskie kobiety najczęściej noszą tzw.sari,choć popularny jest również strój zwany"salwar kameez"("salwar"to luźne spodnie,a"kameez"długa koszula).Mężczyźni zazwyczaj noszą"lungi",rodzaj długiej spódnicy albo"kurtę",luźną koszulę sięgającą kolan.Coraz popularniejsze,zwłaszcza u mężczyzn,są stroje zachodnie.Najczęściej spotykaną w Bangladeszu formą sztuki użytkowej jest ceramika,gdzie jej wytworami są głównie dzbanki na wodę i miseczki z czerwonej gliny,zdobione niekiedy paskami i nacięciami.Niektórzy hinduscy rzeźbiarze tworzą malowane na jasne kolory podobizny Durgi i innych bóstw.Rysunki i malunki najbardziej widoczne są na rykszach i drewnianych wózkach.

Media

W Bangladeszu ukazuje się około 200 gazet codziennych i 1800 czasopism.Mimo to jedynie 15% populacji regularnie czyta.Jest to spowodowane wysokim analfabetyzmem w kraju i wciąż jeszcze wysokim poziomem ubóstwa.Dość powszechne jest natomiast słuchanie radia,zarówno rozgłośni lokalnych i ogólnokrajowych.Istnieje również kontrolowany przez państwo kanał telewizyjny oraz coraz prężniej rozwijające się kanały prywatne.