Geografia
Położenie
geograficzne
Bośnia i Hercegowina położona jest w zachodniej
części Półwyspu Bałkańskiego.Ma bardzo ograniczony dostęp do morza,wybrzeże ma
zaledwie 17 km długości.Łączna długość granic wynosi 1459 km.
Państwo
to graniczy z:
·Chorwacją(922 km)
·Serbią(295 km)
·Czarnogórą(225 km).
Warunki
naturalne
Bośnia i Hercegowina jest krajem górzystym.Większość
terytorium stanowią Góry Dynarskie,tylko w północno-wschodniej części tego
kraju znajduje się niewielka część Kotliny Panońskiej.Blisko 90% jej obszaru znajduje
się powyżej 200 m n.p.m.Liczne pasma górskie obejmujące Plješvicę,Grmeč(1604 m
n.p.m.)Klekovaca,Vitorog,Cincar i Radušę biegną z północnego zachodu na
południowy wschód.Góry Dynarskie zbudowane są przeważnie z
wapieni,dolomitów,łupków i piaskowców.Są to góry młode powstałe w orogenezie
alpejskiej.
·Najwyższy punkt:Maglić 2386 m n.p.m.
·Najniższy punkt:Morze Adriatyckie 0 m
Klimat
Bośnia i Hercegowina leży w strefie klimatu
przejściowego między klimatem kontynentalnym a śródziemnomorskim.W zimie
temperatury są bardzo niskie oraz występują częste wiatry,powodujące sztormy.Z
kolei lata są upalne,przy czym z reguły na południu kraju występują wyższe
temperatury.
Miasta
Większe
miasta:
·Sarajewo(stolica),
·Banja Luka,
·Zenica,
·Tuzla,
·Mostar.
Jedyny kurort morski Bośni i Hercegowiny nosi nazwę
Neum.
Wody
Do
największych rzek Bośni i Hercegowiny należą:
·Sawa,
·Neretwa
·i Drina.
Większość rzek ma swoje zlewisko w Morzu Czarnym,tylko
nieliczne uchodzą do Adriatyku.Na terenie kraju występuje kilka dużych jezior,które
zostały sztucznie utworzone przez człowieka.
Obszary
chronione
W
Bośni i Hercegowinie utworzono 2 parki narodowe:
·Park Narodowy Kozara
·i Park Narodowy Sutjeska.
Wodospady
Kravice
Krainy
historyczne
Na
państwo składają się dwie historyczne krainy:
·Bośnia,która zajmuje ok.80% powierzchni
kraju
·Oraz Hercegowina,która obejmuje ok.20%
powierzchni.
Granice między tymi dwiema krainami nie są ściśle
określone.
Ustrój
polityczny
Bośnia i Hercegowina jest republiką
federacyjną,według konstytucji z 1995 r.składającą się z Federacji
Muzułmańsko-Chorwackiej i Republiki Serbskiej.
Funkcje
głowy państwa pełni 3-osobowe Prezydium Republiki,złożone z przedstawicieli
trzech głównych grup etnicznych:
·Muzułmańskiej,
·Chorwackiej
·I serbskiej,wybieranym w wyborach powszechnych
na kadencję 4-letnią.
Na jego czele stoi przewodniczący,zmieniający się
rotacyjnie co 8 miesięcy.Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego
parlamentu Skupsztiny,złożonego z Izby Narodowych Reprezentantów(42 posłów) i
Izby Narodów(15 posłów).Prezydium Republiki mianuje rząd centralny,którego
kierownictwo należy do 2 współpremierów.Federacja Muzułmańsko-Chorwacka i
Republika Serbska mają własne parlamenty i rządy.
Do
głównych partii politycznych Bośni i Hercegowiny należą:
·Chorwacka Demokratyczna Unia Bośni i
Hercegowiny,
·Muzułmańska Bośniacka Organizacja,
·Partia Akcji Demokratycznej,
·Serbska Partia Demokratyczna i Koalicja
Socjalistyczna.
Podział
administracyjny
Bośnia i Hercegowina składa się z dwóch głównych
części składowych,którymi są Federacja Bośni i Hercegowiny i Republika Serbska.Na
wspólnym terenie obydwu tych części leży Dystrykt Brczko,pozostający pod
kontrolą międzynarodową.Od pewnego czasu skonfliktowani politycy Bośni i Hercegowiny
grożą proklamowaniem niepodległości Republiki Serbskiej lub jej oderwaniu w celu
przyłączenia jej do Serbii.Inni z nich wskazują na niekorzystną dla kraju
dynamikę polityczną w wyniku jej zaistnienia lub rzekome zbrodnie popełnione
przeciwko Bośniakom w imieniu Wielkiej Serbii czy utworzenia Republiki
Serbskiej(ludobójstwo) i działają na rzecz zlikwidowania tego tworu
administracyjnego.12 Października 2008 wypowiedź Miroslava Lajčáka,Wysokiego
Przedstawiciela dla Bośni i Hercegowiny,w Sarajewie,już po wyborach
samorządowych w tym kraju,wskazała zdecydowanie,że Republika Serbska ani nie
zaniknie,ani nie oderwie się od Bośni i Hercegowiny.
Historia
Bośnia i Hercegowina uzyskała niepodległość w
referendum 1992,ale Serbowie zbojkotowali wyniki głosowania i utworzyli własne
państwo Republikę Serbską ze stolicą w Banja Luce.W kraju odbywały się Zimowe
Igrzyska Olimpijskie w 1984 r.na terenie miasta Sarajewo.W tym czasie Bośnia i
Hercegowina wchodziła w skład Jugosławii.
Demografia
Bośnię i Hercegowinę zamieszkuje obecnie 4550000
mieszkańców.Główne skupiska ludności znajdują się w dolinach rzek i kotlinach
śródgórskich.
Do
najważniejszych grup etnicznych zamieszkujących kraj należą:
·Boszniacy 48%,
·Serbowie 37%
·i Chorwaci 14%.
Trwająca trzy lata wojna domowa doprowadziła do
ogromnych strat ludnościowych i gruntownych zmian etnicznych w strukturze
etnicznej kraju.
Przyrost
naturalny wynosi 0,5‰,a średnia długość życia dla
·Mężczyzn:74 lata,
·a kobiet:82 lata.
średnia gęstość zaludnienia to 76 osób na km².W miastach
mieszka 44% ludności.
Religie
1961:
·Prawosławni(43%),
·Muzułmanie(26%),
·Katolicy(22%),
·Pozostali(9%)
Po
wojnie:
·Muzułmanie(40%),
·Prawosławni(31%),
·Katolicy(15%),
·Pozostali(14%)
2005:
·Muzułmanie(45%),
·Prawosławni(36%),
·Katolicy(15%),
·Pozostali(4%),
Gospodarka
Największe
znaczenie w gospodarce Bośni i Hercegowiny mają:
·Leśnictwo,
·Górnictwo
·I energetyka.
Na
terenie Bośni i Hercegowiny znajdują się eksploatowane złoża:
·Rudy żelaza,
·Węgla brunatnego,
·Soli kamiennej,
·Rud cynku i ołowiu
·Oraz azbestu.
Komunikacja jest słabo rozwinięta,a największe
znaczenie ma kolej.
PKB
na 1 mieszkańca:7624 USD(2008)
Kultura
Radio
i telewizja
W
Bośni i Hercegowinie są w większości kontrolowane przez 3 partie:
·Partię Akcji Demokratycznej,
·Chorwacką Wspólnotę Demokratyczną w
Bośni i Hercegowinie
·I Serbską Partię Demokratyczną.
Działalność
radia i telewizji nadzorują 2 instytucje:
·Serbskie Radio i Telewizja(SRT),w której
1997 nastąpił rozłam programowy między studiem w Pale i studiem w Banja Luce,
·Oraz Radio-Televizija Bosne-Hercegovine(RTV).
Radio(działające
od 1945)nadaje 4 programy w językach:
·Serbskim,
·Chorwackim
·I bośniackim,telewizja(założona 1969)2
programy,w tych samych językach.
Ponadto,zgodnie
z duchem porozumienia z Dayton,w Bośni i Hercegowinie działa kilka lokalnych,niezależnych
stacji radiowych i telewizyjnych:
·Kompanie telewizyjne Hajat(Sarajewo)
·I Zetel(Zenica)
·Oraz utworzone 1996 wraz ze stacjami RTV
w Mostarze i Tuzli–TVIN-TV International Network.
W Bośni i Hercegowinie działa też Chorwackie Radio
Herceg-Bosna z siedzibą w Mostarze oraz Serbskie Radio Banja Luka,założone w
1997 jako niezależne radio powstałe w wyniku rozłamu w SRT.
Prasa
Większość gazet w Bośni i Hercegowinie przestała się
ukazywać w czasie wojny od 1992 do 1995.Jedynie poranny sarajewski
dziennik"Oslobodjenje",założony w 1943,jest wydawany nieprzerwanie.W
1998 osiągnął nakład 56 tysięcy egzemplarzy.
Ponadto
ukazują się:
·dziennik"Vecernje novine",założony
w 1964,w nakładzie 15 tysięcy egzemplarzy,
·"Glas srpski",rządowy dziennik
Republiki Serbskiej,nakład 1900 egzemplarzy
·Oraz niezależny chorwacki
dziennik"Horyzont",założony w 1996,ukazujący się w Mostarze.
Wśród czasopism najważniejszym jest ilustrowany tygodnik"Svijet",wychodzący
w Sarajewie oraz"Zadrugar",tygodnik dla rolników,założony w 1945.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz