Białoruś

Białoruś,Republika Białorusi(również często używane Republika Białoruś)(biał.Беларусь,Рэспубліка Беларусь,Biełaruś,Respublika Biełaruś ros.Беларусь,Республика Беларусь)państwo w Europie Wschodniej.Graniczy z Polską(na zachodzie),Litwą,Łotwą(na północy),Rosją(na wschodzie)i Ukrainą(na południu).W odróżnieniu od swoich sąsiadów nie posiada dostępu do morza.Białoruś jest członkiem założycielem ONZ oraz organizacji regionalnych i subregionalnych,tj.Wspólnota Niepodległych Państw,EWG,ZBiR i OBWE.Białoruska SRR była członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych i członkiem siedmiu organizacji wyspecjalizowanych ONZ;obok Rosyjskiej FSRR i Ukraińskiej SRR była jedną z trzech republik radzieckich będących podmiotem prawa międzynarodowego.Od 1991 Republika Białorusi jest suwerennym państwem.

Historia

W IX wieku powstały księstwa wschodniosłowiańskie m.in.Księstwo Połockie,Turowskie,Pińskie i Smoleńskie.W X wieku rozpoczęła się chrystianizacja Słowian wschodnich,zakończona dopiero w XV-XVI wieku.Ludność wschodniosłowiańska mówiąca językiem ruskim stanowiła większość w Wielkim Księstwie Litewskim.Na państwo księcia Witolda składała się Ruś Biała i Czarna,jak również częściowo Zaleska.Język ruski był w okresie panowania Giedyminowiczów językiem państwowym,zanim wyparty został przez język polski(oficjalnie w 1696 roku).W konsekwencji rozbiorów Rzeczypospolitej Polskiej(lata 1793–1795)tereny na których istnieje współczesne państwo Białoruś przeszły pod władanie Rosji.Tłumiono wówczas wszelkie oznaki niezależności Rusinówzaczynając od języka,poprzez likwidację unii brzeskiej na terenach wcielonych do Cesarstwa aż po odbieranie majątków szlachcie ruskiej.

Rusini wzięli udział w polskich powstaniach:

•Listopadowym

•i styczniowym.

Główni działacze polityczni tacy jak Konstanty Kalinowski i Sierakowski opowiadali się za wskrzeszeniem unii polsko-litewskiej z autonomią Białorusi w jej ramach.Za działalność patriotyczną spotykały ich represje ze strony carów(m.in.Konstanty Kalinowski został powieszony w 1864).Koniec XIX wieku i początek XX to okres,w którym kształtuje się elita kulturalna i polityczna rozpowszechniająca ideę narodu białoruskiego.W roku 1902 Wacław Iwanowski powołuje Białoruską Partię Rewolucyjną,a rok później bracia Iwan i Anton Łuckiewiczowie powołują Białoruską Rewolucyjną Hromadę.Pierwsza legalna gazeta białoruska pod nazwą Nasza Dola wychodzi 1 września 1906 i jest nieoficjalnym pismem BSH.25 marca 1918 Białoruś po raz pierwszy w historii(na krótko)ogłosiła niezależność na części terytorium Białorusi okupowanym wówczas przez Niemcy ogłoszono państwo białoruskie pod nazwą Białoruska Republika Ludowa,które zakończyło swoje istnienie po wycofaniu się armii niemieckiej i proklamowaniu Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w styczniu 1919.27 lutego 1919 powołana została sowiecka Litewsko-Białoruska Republika Rad,która upadła 1 września 1919.23 lutego 1920 w Rydze przedstawiciele Polski oraz rządu na emigracji Białoruskiej Republiki Ludowej podpisali umowę o charakterze konwencji wojskowej mówiącej o wspólnej walce z bolszewikami Wojska Polskiego i Białoruskiej Armii Narodowej(którą dowodził gen.Stanisław Bułak-Bałachowicz).18 marca 1921 na mocy pokoju ryskiego tereny obecnej Białorusi podzielone zostały między Polskę a Rosję.Głównym ośrodkiem kulturalnym inteligencji białoruskiej stało się Wilno oraz w niewielkim stopniu Białystok.Po sowieckiej stronie kordonu dokonano reaktywacji Białoruskiej Republiki Radzieckiej(BSRR)początkowo ograniczoną terytorialnie do Mińska i okolic.

W 1924 i 1926 r.przeniesiono spod jurysdykcji Rosyjskiej FSRR do Białoruskiej SRR:

•Połock,

•Witebsk,

•Homel

•i Mohylew.

W wyniku agresji radzieckiej na Polskę 17 września 1939 do Białoruskiej SRR przyłączono wschodnią część Mazowsza,część Podlasia,Polesia i Grodno.W latach 1941–1944 Białoruś była okupowana przez wojska niemieckie.W okresie II wojny światowej kilka milionów Białorusinów walczyło w Armii Czerwonej(w tym ok.400 tys.w partyzantce);próby tworzenia struktur państwowych pod patronatem niemieckim nie znalazły szerszego poparcia.Niemcy wymordowali bardzo licznych na Białorusi Żydów,a także co najmniej 750 tys.białoruskiej ludności cywilnej.Po zakończeniu wojny znaczna część Polaków została wysiedlona w nowe granice Polski.Łączne straty wojenne Białorusi należą do największych w Europie:2,5 mln zabitych i zamordowanych(ok.28% ludności);kraj poniósł także duże straty w majątku narodowym.
Zmiany terytorialne BSRR
W celu zrównoważenia sił pomiędzy państwami zachodnimi a blokiem wschodnim w ONZ Białoruska SRR stała się pełnoprawnym członkiem ONZ,obok Rosyjskiej FSRR i Ukraińskiej SRR.Sytuacja ta wynikała z faktu przyznania członkostwa w ONZ dominiom brytyjskim.26 kwietnia 1986 r.w ukraińskiej elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło do jednej z największych na świecie katastrof atomowych w wyniku której została poważnie skażona część Białorusi.Deklaracja suwerenności została uchwalona przez Radę Najwyższą 27 lipca 1990.8 grudnia 1991 zawarto układ białowieski.Traktat ten głosił,że ZSRR jako podmiot prawa międzynarodowego i byt geopolityczny przestał istnieć,a na jego miejsce już suwerenne kraje powołują Wspólnotę Niepodległych Państw.Układ podpisali ze strony Białorusi Stanisłau Szuszkiewicz,Rosji Borys Jelcyn i Ukrainy Leonid Krawczuk.System polityczny Białorusi po 1994 przerodził się w republikę prezydencką,z wyraźnymi cechami państwa autorytarnego.Prezydentem niezmiennie pozostaje Alaksandr Łukaszenka,który oskarżany jest przez wielu obywateli i społeczność międzynarodową o łamanie praw człowieka.Jednak stosunki z Rosją uległy ochłodzeniu po zakręceniu Białorusi dopływu rosyjskiej ropy naftowej.
Terytorium
Pierwsze wzmianki o ziemiach określanych jako Biała Ruś pojawiły się w średniowieczu,lecz nazwę tę,w odniesieniu do terytorium,stosowano niekonsekwentnie.Jan z Czarnkowa określił tym mianem Księstwo Połockie i takie same określenia pojawiają się w późniejszych kronikach krzyżackich.W Rzeczypospolitej w XVI wieku tą nazwą określano ziemie utracone na rzecz Moskwy w wojnie w latach 1558–1570(Połock z zamkiem Turowla,część ziemi witebskiej z zamkami Ozierzyszcze i Uświat),a od początku XVII w.także wschodnie województwa Wielkiego Księstwa Litewskiego.Według Leksykonu Geograficznego Hilariona Karpińskiego z 1766 roku,Białoruś pod względem geograficznym obejmowała województwo mścisławskie,smoleńskie i połockie.W 1860 roku w Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda pod pojęciem Białoruś wzmiankowano 5 województw I Rzeczypospolitej.Oprócz wymienionych wcześniej,były to także województwo witebskie oraz mińskie(bez powiatu rzeczyckiego i mozyrskiego.Od początku XX wieku terminem„Białoruś”zaczęto określać także,położone na zachód,tereny Czarnej Rusi,Grodzieńszczyzny oraz Polesia.
Symbole historyczne z lat 1918–1995
Godło Białoruskiej SRR zawierało typowe elementy zawarte w godłach republik radzieckich:

•w centralnym miejscu umieszczony był sierp i młot symbol sojuszu robotniczo chłopskiego oraz najważniejszy element godła Związku Radzieckiego,

•a także wschodzące słońce mające wyrażać świt,początek nowej ery w życiu kraju.

Wcześniej(1927–1950)używano godeł,których wygląd był zbliżony,ale z kilkoma różnicami,m.in.:napis„Proletariusze wszystkich krajów,łączcie się!”umieszczony był w czterech wersjach językowych:poza językiem białoruskim i rosyjskim,także w jidysz oraz po polsku.Na godle i fladze Białoruskiej SRR opierają się obecnie obowiązujące symbole kraju.Biało-czerwono-biała flaga oraz herb Pogoń(biał.Пагоня)używane były przez Białoruską Republikę Ludową(1918–1919)oraz od momentu uzyskania niepodległości w 1991 do kontrowersyjnego referendum w sprawie symboli narodowych w 1995(niezależni obserwatorzy stwierdzili,że referendum nie spełniało standardów demokratycznych).Herb nawiązuje do historycznej Pogoni Wielkiego Księstwa Litewskiego,które obejmowało swoim terytorium m.in.dzisiejszą Białoruś.Stąd podobieństwo do Pogoni herbu Litwy(lit.Vytis). 

Geografia 

Białoruś graniczy od zachodu z Polską,od północy z Litwą i Łotwą,od wschodu z Rosją i od południa z Ukrainą.Nie posiada dostępu do morza. 

Całkowita granica lądowa:2986 km 

Długość granic z sąsiadującymi państwami:

•Łotwa 143 km,

•Litwa 462 km,

•Polska 416 km,

•Rosja 990 km,

•Ukraina 975 km

Najwyższy punkt:Góra Dzierżyńska(Święta Góra)346 m n.p.m. 
Najniższy punkt:Niemen 90 m n.p.m.

Największe miasta:

•Mińsk(stolica)1,8 mln mieszkańców,

•Homel,

•Grodno,

•Witebsk,

•Mohylew,

•Bobrujsk,

•Brześć nad Bugiem,

•Baranowicze,

•Borysów,

•Pińsk,

•Orsza,

•Nowopołock,

•Mozyrz,

•Lida,

•Mołodeczno.

Na Białorusi kryteria przyznania statusu miasta precyzuje zarządzenie z 5 maja 1998 r.(Закон Республики Беларусь от 5 мая 1998 г.№154-З«Об административно-территориальном делении и порядке решения вопросов административно-территориального устройства Республики Беларусь»).
Miasta podzielone są na kategorie:

•stolica Mińsk

•miasta na prawach obwodu(города областного подчинения)

•miasta na prawach rejonu(города районного подчинения).

W 2008 status miasta miało 112 miejscowości.
Na podstawie Zarządzenia Republiki Białorusi z 5 maja 1998 roku(Закон Республики Беларусь от 5 мая 1998 г.№154-З«Об административно-территориальном делении и порядке решения вопросов административно-территориального устройства Республики Беларусь»)na Białorusi do kategorii osiedli typu miejskiego zalicza się:

•osiedla miejskie(городские посёлки)powyżej 2000 mieszkańców,z działalnością przemysłową i komunalną,udogodnieniami kulturalno-socjalnymi,działalnością handlową,obsługą mieszkańców;

•osiedla wypoczynkowe(курортные посёлки,nazywane też osiedlami kurortowymi)nie mniej niż 2000 mieszkańców,na terenie których znajdują się sanatoria,domy wypoczynkowe,pensjonaty,udogodnieniami kulturalno-socjalne,działalnością handlową,obsługą mieszkańców;

•osiedla robocze(рабочие посёлки,nazywane też osiedlami fabrycznymi)nie mniej niż 500 mieszkańców,położone w obszarach działalności przemysłowej,elektrowniach,budowach,stacjach kolejowych i innych.

Na dzień 1 lutego 2008 status ten posiada:

•87 osiedli miejskich,

•7 osiedli roboczych,

•1 osiedle wypoczynkowe.

Polityka
System polityczny na Białorusi jest autorytarny.Władzy Łukaszenki i jego zwolenników przeciwstawiają się organizacje opozycyjne.Wśród organizacji opozycyjnych najsilniej działa Białoruski Front Ludowy.
Inne opozycyjne wobec rządów Łukaszenki siły to:

•Żubr,

•Karta'97,

•Zjednoczona Partia Obywatelska,

•Białoruski Kongres Sił Demokratycznych,

•Białoruska Socjaldemokratyczna Partia(Hramada),

•Młody Front.

Organizacje opozycyjne głównie domagają się respektowania praw człowieka,wolności słowa oraz możliwości używania w życiu publicznym języka białoruskiego,mimo że oficjalnie ma być używany na równi z rosyjskim(art.17 Konstytucji Białorusi)a też„każdy ma prawo używania języka ojczystego,wybierania języka komunikacji”.
Podział administracyjny
Białoruś w roku 1960 jeszcze za czasów Białoruskiej SRR podzielona została na jedno miasto wydzielone Mińsk(biał.Мінск,Minsk lub Менск,Miensk)oraz obwody(biał.вобласць,wobłasć),które dzielą się rejony(biał.раён,rajon).Ten podział administracyjny obowiązuje do dziś.Aktualnie istnieje jedno miasto wydzielone(Mińsk,który jest zarazem stolicą obwodu mińskiego i de facto tworzy oddzielny obwód)oraz 6 obwodów,które dzielą się na 118 rejonów.Z kolei miasto wydzielone Mińsk jest podzielone na 9 rejonów miejskich(dzielnic).

•Obwód brzeski

•Obwód grodzieński

•Obwód homelski

•Obwód miński

•Miasto Mińsk

•Obwód mohylewski

•Obwód witebski

Kultura
Starobiałoruska literatura zaczęła się rozwijać już w XI w.głównie w dziełach religijnych.W XVI w.Franciszek Skaryna przetłumaczył Biblię na język starobiałoruski.Okres nowożytnej literatury białoruskiej zaczął kształtować się dopiero pod koniec XIX w.a ważnym pisarzem tego okresu był Janka Kupała.Jedną z najstarszych białoruskich gazet jest Nasza Niwa,która została po raz pierwszy opublikowana w Wilnie w 1906 r.Po tym jak Białoruś została włączona do Związku Radzieckiego,rząd radziecki przejął kontrolę nad kulturą.Wolny rozwój literatury następował jedynie na terytorium Polski,aż do okupacji sowieckiej w 1939 roku.Ostatnie poważne ożywienie białoruskiej literatury nastąpiło w 1960 r.z powieści opublikowanych przez Wasyla Bykaua i Uładzimira Karatkiewicza.Kultura białoruska nie może się swobodnie rozwijać w granicach kraju.Prezydent skutecznie dusi w zarodku wszelkie ogniska wolnomyślicieli,w których rozwinąć może się działalność opozycyjna,m.in.zamknięto Uniwersytet Humanistyczny oraz inne szkoły,gdzie językiem wykładowym był białoruski.Media są w większości upaństwowione i propagują kulturę zgodną z linią rządu.To w Polsce najprężniej działają organizacje antyreżimowe.W Białymstoku znajduje się rozgłośnia radiowa,która nadaje audycje dostępne na Białorusi.Nieopodal(w Gródku)co roku z inicjatywy BAS-u na uroczysku Boryk odbywa się Festiwal Muzyki Młodej Białorusi„Basowiszcza”,gdzie młodzi muzycy wprost ze sceny mają możliwość wykrzyczenia gniewu i haseł nawołujących do walki z reżimem. 

Znanym przedstawicielem muzyki białoruskiej jest zespół N.R.M.(dobrze znany także w Polsce:liczne koncerty,współpraca z Pidżamą Porno),równie dużą popularnością cieszą się takie grupy jak:

•Gods Tower,

•Rasta,

•St.Mir,

•Indiga,

•Ściana,

•BN,

•Krama,

•Żyhimont Vaza,

•Ulis,

•IQ 48,

•Neuro Dubel i inni.

Znanym„zakazanym”wykonawcą jest też Źmicier Wajciuszkiewicz.Tradycyjny strój białoruski pochodzi z Rusi kijowskiej.Ze względu na zimny klimat,ubrania uszyte są zazwyczaj z lnu lub wełny.Zostały tak zaprojektowane,aby utrzymać ciepło ciała.Ozdobione są wzorcami ludowymi,kształtującymi się często pod wpływem sąsiednich kultur;polskiej,litewskiej,łotewskiej, rosyjskiej i innych europejskich.Każdy region Białorusi opracował specyficzne wzorce projektowe.Wzorzec używany na pierwszych białoruskich strojach zdobi białoruską flagę,przyjętą w referendum w 1995 r.Białoruska kuchnia składa się głównie z warzyw,mięsa(zwłaszcza wieprzowiny)i pieczywa.Pokarmy są zazwyczaj albo gotowane lub powoli duszone.Typowy Białorusin spożywa bardzo lekkie śniadanie i dwa posiłki,obiad jest największym posiłkiem dnia.Popularnym napojem na Białorusi jest kwas chlebowy.Kwas chlebowy może być również dodany do krojonych warzyw,tak aby stworzyć zimną zupę o nazwie Okroszka.
Białoruś posiada cztery obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO:

•Południk Struvego(wraz z 9 krajami)

•Puszcza Białowieska(wraz z Polską)

•Zespół zamkowy w Mirze

•Zespół zamkowy w Nieświeżu

Gospodarka
Pod względem rozwoju gospodarczego,Białoruś uważana była za jedną z lepiej rozwiniętych republik radzieckich.Po rozpadzie ZSRR gospodarka białoruska przeżyła okres silnej recesji.W roku 1996 regres został powstrzymany i rozpoczął się wzrost gospodarczy.W latach 2000–2003 gospodarka Białorusi rozwijała się w tempie 4,7–6,8% rocznie.Głównym czynnikiem wzrostu PKB Białorusi była stymulująca rozwój polityka rządowa,wspierana kredytami bankowymi.Pomimo wzrostu udokumentowanego przez oficjalne statystyki gospodarkę białoruską nadal cechuje brak reform rynkowych,bariery biurokratyczne,wysokie koszty świadczeń socjalnych ponoszone przez białoruskie przedsiębiorstwa oraz utrzymywanie systemu administracyjno-nakazowego.Sektor państwowy wypracowuje 80% PKB.Gospodarka oparta jest na rolnictwie i przemyśle i pozostaje w dużej zależności ekonomicznej od Rosji.Dochód narodowy wynosi 79,13 mld USD,7700 USD na 1 mieszkańca(2005);inflacja:40,9%(2011).Wzrost PKB:6,4%(2010).Stopa bezrobocia:1%(oficjalne dane 2010).Wg portalu Karta'97 realne bezrobocie wyniosło 30%(2009).Rezerwy walutowe Białorusi obecnie topnieją i wyniosły:5,03 mld USD(2011).Zadłużenie zagraniczne:8,5 mld USD(2010).Struktura zatrudnienia:przemysł(41,9%),usługi(40,2%),rolnictwo(18,9%).Handel zagraniczny:eksportuje się gł.maszyny(45%),artykuły konsumpcyjne(17,8%),natomiast importuje się maszyny(31,1%),artykuły konsumpcyjne(13,7%).Głównymi partnerami handlowymi są kraje byłego ZSRR.Obroty handlowe z zagranicą eksport:15,9 mld USD(2005)z czego do Rosji 5,7 mld $.Import:11,09 mld USD(2003).Według raportu OECD na 2003 rok Białoruś jako jedyny,obok Uzbekistanu,kraj byłego ZSRR uzyskał PKB większe niż w 1991 roku,tuż przed rozpadem.
Przemysł
Rozwinięty jest przemysł:elektromaszynowy(produkcja obrabiarek),środków transportu(produkcja samochodów ciężarowych MAZ,BiełAZ,ciągników,rowerów),chemiczny(produkcja nawozów potasowych,włókien syntetycznych),petrochemiczny(rafinerie ropy naftowej),elektroniczny(telewizory,radioodbiorniki,shemy integralne),włókienniczy(lniarski,wełniany),spożywczy(mięsny,mleczarski),drzewny(produkcja mebli),papierniczy,materiałów budowlanych,szklarski(słynna w świecie produkcja kryształów i porcelany),skórzany.Liczne zakłady rzemieślnicze(garncarskie,wikliniarskie).Eksploatacja węgla kamiennego,ropy naftowej,fosforytów,soli kamiennej i potasowej,rud metali,torfu,łupków bitumicznych oraz surowców budowlanych(wapieni,margli,gliny,piasków).Energia elektryczna(31,4 TWh,w 1995,co daje 3045 kWh na 1 mieszkańca)produkowana jest głównie w elektrowniach cieplnych,a największe:Berezowska(900 MW),Łukomlska(2400),Nowopolocka.Liczne elektrownie opalane przeważnie gazem.Komunikacja jest dobrze rozwinięta,największą rolę odgrywa transport kolejowy(5,5 tys.km linii kolejowej),gł.linia kolejowa Brześć Mińsk Orsza,fragment magistrali Berlin Warszawa Moskwa,oraz samochodowy(52 tys.dróg w tym 36,5 tys.asfaltowych).Liczne żeglowne rzeki(największe Dniepr,Prypeć,Niemen,Dźwina Zachodnia)oraz kanał rzeczny Dniepr Bug.Międzynarodowy port lotniczy w Mińsku.Rozwinięty jest transport rurociągowy(2906 km)przesyłający ropę naftową i gaz ziemny,m.in.do Polski,Niemiec,Czech i Słowacji.Przemysł jest rozwinięty lecz bardzo kosztowny ze względu na przestarzałość technologiczną, w większości poradziecką.
Rolnictwo
Ziemie uprawne zajmują 9,11 mln ha,czyli około 44% powierzchni kraju.Uprawia się głównie zboża(jęczmień,żyto,pszenicę,pszenżyto),ziemniaki,buraki cukrowe,warzywa i len,hoduje bydło,trzodę chlewną i drób.Największy areał upraw stanowią zboża(42,3%)oraz rośliny pastewne(41,8%),uprawy ziemniaków zajmują 8,5% obszaru upraw.Większość produkcji(ponad 60%)przypada na gospodarstwa państwowe oraz duże gospodarstwa farmerskie.Z około 2500 państwowych i kolektywnych gospodarstw istniejących na początku lat dziewięćdziesiątych w ciągu ostatnich 15 lat zreorganizowano lub przekształcono w różnego rodzaju spółki i przedsiębiorstwa rolne,zaledwie kilka procent ogólnej liczby tych podmiotów.Indywidualne gospodarstwa rolne,w posiadaniu których znajduje się jedynie kilkanaście procent obszarów uprawnych,dostarcza blisko 40% produkcji sektora.Ustawodawstwo nie sprzyja indywidualnym rolnikom,a pomoc ze strony państwa jest mniejsza niż dla kołchozów i sowchozów.Pomoc dla państwowych gospodarstw jest dwojakiego rodzaju:bezpośrednia z dotacji budżetowych lub pośrednia w postaci niskooprocentowanych kredytów bankowych.Rolnictwo stanowi istotne obciążenie dla finansów państwa.Rozwinięte jest leśnictwo.Białoruś posiada ogromne obszary leśne,zajmujące 38% powierzchni kraju.Największe zbiorowiska leśne stanowią puszcze:Grodzieńska,Nalibocka i Białowieska,rozciągające się wzdłuż granicy z Polską.Jakość pozyskiwanego drewna,zwłaszcza z drzew iglastych,jest wysoka.Leśnictwo zajmuje ważną pozycję w gospodarce.Oprócz drewna,lasy dostarczają owoców leśnych(jagody,jeżyny,borówki),grzybów,ziół i miodu.Bogaty jest też zwierzostan(łosie,dziki,bobry,żubry,jenoty).Rocznie pozyskuje się 690 ton dziczyzny i dużą ilość skór.Wskutek wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 znaczne obszary rolne w południowo-wschodniej części kraju zostały silnie skażone i nie są wykorzystywane rolniczo.
Handel i usługi
Handel i usługi na Białorusi są jedynym sektorem,w którym przeważa własność prywatna(81,9%).Własność państwową stanowi tu tylko 15,8%,a własność inwestorów zagranicznych 2,3%.Ponad połowa podmiotów handlowych i usługowych na Białorusi zlokalizowana jest w stolicy kraju,Mińsku.Obroty handlu detalicznego w 2007 roku osiągnęły wartość 38,16 mld BYR i były wyższe o około 22% niż w roku poprzednim.Na koniec 2007 roku działało 36,1 tys.punktów handlu detalicznego.Łączna wartość usług w 2007 roku wyniosła blisko 9988,2 mld BYR.
Transport i komunikacja
Transport odgrywa ważną rolę w gospodarce Białorusi.Białoruś posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę transportową,na którą składają się magistrale kolejowe i kołowe,wewnętrzne drogi wodne,a także ropo i gazociągi.Białoruś leży na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych północ-południe oraz wschód-zachód,prowadzących z krajów Europy Zachodniej i Środkowej przez Rosję do Azji.Przez terytorium kraju transportuje się około 80% obrotu towarowego pomiędzy Europą a Rosją.Głównym partnerem handlowym pozostaje Rosja,na którą przypada 32% eksportu i 66% importu.Wbrew powszechnym obawom,rozszerzenie Unii Europejskiej nie przyniosło negatywnych skutków w sferze handlu i współpracy gospodarczej Białorusi z państwami,które po 1 maja 2004 roku weszły w skład tego ugrupowania.Wysoka dynamika eksportu Białorusi do tych państw jest m.in.efektem przyjęcia przez nowych członków UE unijnej taryfy celnej i unijnego systemu preferencji,z którego jednak w 2007 roku Białoruś została wykluczona.
Białoruś w rankingach
500 rubli białoruskich
1.Wskaźnik Rozwoju Społecznego 2010(Wskaźnik Rozwoju Społecznego,HDI,Human Development Index),stosowany przez ONZ-owski Program Narodów Zjednoczonych ds.Rozwoju(United Nations Development Programme,UNDP):Białoruś jest zaliczana do najwyższej kategorii krajów rozwijających się(wysoki HDI),ma wartość wskaźnika 0,732(wzrost o 0,003) i 61.miejsce na 169.Polska znalazła się w grupie krajów rozwiniętych(bardzo wysoki HDI)o wskaźniku 0,795(wzrost o 0,004) i zajmuje 41.lokatę.
2.Wskaźnik Jakości Życia 2010(Quality of Life Index,The Economist):109.miejsce na 194(Polska 35).
3.Wskaźnik Wolności Gospodarczej 2010(Economic Freedom Index):w dorocznym raporcie amerykańskiej Heritage Foundation z 2010(przygotowanym przy współudziale„Wall Street Journal”),Białoruś została zakwalifikowana do grupy państw o„represjonowanej gospodarce” i zajęła 155.miejsce(na 183),za Togo i Malediwami,tuż przed Lesotho i Gwineą Równikową.
4.Indeks Percepcji Korupcji 2010 opublikowany przez Transparency International przyznaje Białorusi 2,5 pkt.w 10 stopniowej skali.Daje to Białorusi 127 miejsce na 178 krajów.Kwalifikuje to Białoruś do krajów wysoce skorumpowanych.
Demografia
Skład etniczny:

•Białorusini 83,7%

•Rosjanie 8,3%

•Polacy 3,1%

•Ukraińcy 1,7%

Białoruś ma dwa oficjalne języki urzędowe białoruski i rosyjski.Według spisu 2009 tak Białorusini jak i mniejszości narodowe w domu mówią najczęściej po rosyjsku.Tak z 9,5 mln populacji Białorusi tylko 2,2 mln mówi w domu po białorusku,natomiast po rosyjsku trzy razy więcej 6,7 mln.Polacy według statystyk oficjalnych są jedyną grupą etniczną na Białorusi w większości mówiącą w domu po białorusku.
Ludność Białorusi według narodowości i języka(spis 1999) Narodowość(tys.osób)zaznaczyli jako język ojczysty język swej narodowości % zaznaczyli język w którym zwykle rozmawiają w domu % białoruski rosyjski inne

•Białorusini 8159 85,6 41,3 58,6 0,1

•Rosjanie 1142 90,7 4,3 95,7–

•Polacy 396 16,5 57,6  37,7 4,7

•Ukraińcy 237 42,9 10,2 83,6 6,2

•Razem 10045 81,9 36,7 62,8 0,5

Białoruś ma gęstość zaludnienia ok.50 osób na kilometr kwadratowy(127 mil na ha);71,7% całkowitej populacji jest skoncentrowane na obszarach miejskich.W Mińsku,stolicy kraju i największym mieście,mieszka 1814 tys.osób.W Homlu mieszka 481 tys.osób,a samo miasto jest drugim co do wielkości miastem Białorusi.Inne duże miasta to Mohylew(365,1 tys.)Witebsk(342,4 tys.)Grodno(314,8 tys.) i Brześć(298,3 tys.)Podobnie jak w wielu innych krajach europejskich,Białoruś ma negatywny wskaźnik wzrostu liczby ludności i ujemny przyrost naturalny.W 2007 r.69,7% populacji było w wieku od 14 do 64;16% było poniżej 14,14,6% populacji jest w wieku 65 lat lub więcej,średnia wieku to 37.
Mniejszość polska
Według statystyk oficjalnych liczba Polaków na Białorusi szybko zmniejsza się:

•spis narodowy 1989 naliczył 418 tys.Polaków,

•spis 1999 396 tys.,

•spis 2009 już tylko 295 tys.

Mniejszość polska w poszczególnych obwodach według spisu 1999.

•miasto Mińsk 17 tys.(1,0%)

•Brzeski 27 tys.(1,8%)

•Witebski 21 tys.(1,5%)

•Homelski 4 tys.(0,3%)

•Grodzieński 294 tys.(24,8%)

•Miński 30 tys.(1,9%)

•Mohylewski 3 tys.(0,2%)

Głównym skupiskiem Polaków na Białorusi jest obwód grodzieński,gdzie żyje 75% białoruskich Polaków.Liczba osób narodowości polskiej jest sporna,statystyki kościelne oraz własne środowisk polskich podają liczbę od 0,5 do 1,5 miliona.
Religie i wyznania
Wyznania:

•prawosławni 49,82%

•katolicy 13,19%

•protestanci 1,39%

•zielonoświątkowcy 1,15%

•pozostali 0,24%

•judaizm 1%

•Świadkowie Jehowy 0,05%

•pozostali głównie ateiści

Statystyki demograficzne
Białoruś posiada dodatnie saldo migracji.
2010
Liczba ludności 9612632
Ludność według wieku

•0–14 lat 14,3%

•15–64 lat 71,3%

•ponad 64 lata 14,5%

Średni wiek

•W całej populacji 38,8 lat

•Mężczyzn 35,8 lat

•Kobiet 41,8 lat

Przyrost naturalny

•Współczynnik urodzeń 9,76 urodzin/1000 mieszkańców

•Współczynnik zgonów 13,81 zgonów/1000 mieszkańców

•Współczynnik migracji 0,38 imigrantów/1000 mieszkańców

Ludność według płci

•przy narodzeniu 1,062 mężczyzn/kobiet

•poniżej 15 lat 1,06 mężczyzn/kobiet

•15–64 lat 0,94 mężczyzn/kobiet

•powyżej 64 lat 0,47 mężczyzn/kobiet

Umieralność noworodków

•W całej populacji 6,34 śmiertelnych/1000 żywych

•płci męskiej 7,34 śmiertelnych/1000 żywych

•płci żeńskiej 5,27 śmiertelnych/1000 żywych

Oczekiwana długość życia

•W całej populacji 70,92 lat

•Mężczyzn 65,26 lat

•Kobiet 76,93 lat

•Rozrodczość 1,25 urodzeń/kobietę

Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS 0,2%(2007)

•Liczba osób żyjących z HIV/AIDS 13000(2007)

•Liczba zmarłych na HIV/AIDS 1100(2007)