Belgia

Belgia,Królestwo Belgii(Koninkrijk België,Royaume de Belgique,Königreich Belgien)państwo federacyjne w zachodniej Europie w południowych Niderlandach.Belgia jest członkiem Unii Europejskiej(UE),ONZ oraz NATO.
Graniczy:

•od zachodu z Francją(620 km),

•od południa z Luksemburgiem(148 km),

•od wschodu z Niemcami(167 km)

•i od północy z Holandią(450 km).

Łączna długość granic lądowych wynosi 1385 km,ponadto istnieje 64 km fragment wybrzeża Morza Północnego.
Podzielona jest na trzy strefy językowe:

•francuską,

•niderlandzką

•i niemiecką.

Geografia

•Najwyższy punkt:Signal de Botrange 695 m n.p.m.

•Najniższy punkt:Morze Północne 0 m n.p.m.

Większą część powierzchni Belgii stanowią peryglacjalne i aluwialne niziny;w północnej części płaska,częściowo zabagniona równina Flandrii(tzw.Belgia Niska),oddzielona od morza wałem wydm(wys.do 20 m),oraz pagórkowata i piaszczysta kraina Kempen(wys.do 95 m);w środkowej części(Belgia Średnia)wysoczyzna Brabancji(wys.100-200 m)zbudowane głównie z glin i piasków trzeciorzędowych pokrytych lessem oraz wzgórza Hainaut(na zachodzie)zbudowane z utworów glinianych;
Największe miasta:

•Bruksela(stolica),

•Liège,

•Antwerpia,

•Gandawa,

•Charleroi,

•Brugia,

•Namur

Wody powierzchniowe
Belgia leży w zlewisku Morza Północnego i prawie całe jej terytorium należy do dorzecza dwóch rzek:Skaldy i Mozy(ich źródła znajdują się na terenie Francji,a ujścia na terenie Holandii).Skalda w granicach Belgii ma długość 200 km wraz z dopływami(m.in.Leie,Dender,Senne i Rupel)oraz kanałami tworzy rozgałęziony system wodny Flandrii.Moza(w granicach Belgii)ma 183 km,większość rzek Walonii to jej dopływy;na pewnym odcinku stanowi granicę między Belgią a Holandią.Belgijskie rzeki mają mały spadek,są połączone siecią kanałów i wykorzystywane do żeglugi.We Flandrii znajduje się też gęsta sieć kanałów odwadniających poldery.

Gospodarka

Jeden z najlepiej rozwiniętych krajów Europy.PKB wyniósł 254 mld euro(na 1 mieszkańca 30001 euro).Podatki w Belgii należą do najwyższych w Europie i stanowią 47% PKB.Wskaźnik Giniego,czyli poziom rozpiętości w dochodach,wynosi 27.Belgia ma również najwyższy na świecie eksport per capita.W ostatnich latach udało się także zmniejszyć zadłużenie ze 120% PKB w 1980 roku do obecnych 90% PKB.Podstawą gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł(głównie hutniczy,maszynowy,elektrotechniczny,spożywczy,chemiczny,włókienniczy)oraz wysoko towarowe rolnictwo(hodowla bydła,trzody;uprawa zbóż,buraków cukrowych).Antwerpia jest największym w świecie ośrodkiem szlifowania diamentów.

Liczne atrakcyjne miejscowości turystyczne,między innymi:

•Antwerpia,

•Bruksela,

•Gandawa,

•Brugia.

Transport kolejowy
Belgia posiada znakomicie rozwiniętą sieć kolejową o długości 3437 km(2003)z czego 2701 km jest zelektryfikowane,w większości napięciem stałym 3 kV z wyjątkiem ok.80 km linii wysokich prędkości,które zelektryfikowano napięciem przemiennym 25 kV/50 Hz.2563 km szlaków kolejowych posiada,co najmniej dwa tory.Gęstość linii kolejowych wynosi 11,5 km/na 100 km²,co daje Belgii pierwsze miejsce w Europie.Krajowe przewozy pasażerskie prowadzą państwowe koleje SNCB/NMBS.Jakość usług jest wysoka,pociągi kursują z wysoką punktualnością w regularnych odstępach czasu,maximum dwugodzinnych,na głównych liniach co godzinę i częściej.Typowe prędkości maksymalne pociągów pasażerskich na głównych trasach wynoszą od 120 km/h do 160 km/h,na odcinku Louvain Liège nawet 200 km/h.

Przewozy międzynarodowe są również prowadzone przez SNCB/NMBS przy współpracy z zarządami kolejowymi sąsiednich krajów:

•Niemiec(DB),

•Francji(SNCF),

•Holandii(NS),

•i Luksemburga(CFL)lub przez przewoźników,w których SNCB/NMBS posiada udziały(Eurostar,Thalys).

Przewozy towarowe prowadzi SNCB/NMBS oraz przewoźnicy z sąsiednich krajów,również prywatni.Liczba pasażerów korzystających z kolei systematycznie wzrasta,w roku 2001 wyniosła 160,3 mln,z czego 13,8 mln w ruchu międzynarodowym.

Transport drogowy

Transport drogowy w Belgii odbywa się po 145850 km dróg,w tym 117701 km o nawierzchni asfaltowej,w tym 1682 km autostrad(w całości bezpłatnych i oświetlonych na całej długości).Pod względem gęstości sieci dróg kołowych Belgia zajmuje pierwsze miejsce w Europie,pod względem gęstości autostrad drugie(po Holandii).Szkielet sieci transportu drogowego stanowią autostrady oraz obwodnice autostradowe wszystkich większych miast kraju.Ze względu na swoje położenie,Belgia jest ważnym krajem tranzytowym.Największymi węzłami komunikacji samochodowej są Bruksela,Antwerpia i Liège.

Transport wodny

Transport wodny jest szeroko wykorzystywany w transporcie towarów.Belgia ma 2043 km wodnych szlaków śródlądowych w tym 1532 km otwartych dla żeglugi.Najważniejszym z nich jest kanał Alberta łączący autonomiczny port w Liège(drugi w Europie pod względem przeładunku towarów)z Antwerpią.W transporcie morskim główną rolę odgrywa port w Antwerpii(drugi w Europie i czwarty na świecie pod względem ilości przeładowywanych towarów),dynamicznie rozwija się też port w Zeebrugge dzięki możliwości obsługi statków olbrzymów oraz statków z ciekłym gazem ziemnym.Dzięki rozwiniętemu systemowi kanałów do portów w Gandawie i Brukseli również zawijają statki pełnomorskie.Morska flota handlowa Belgii to 22 statki o tonażu powyżej 1 tys.GRT(1999),w tym 7 drobnicowców,8 chemikaliowców i 7 tankowców.Łączna nośność statków wynosiła ok.57347 DWT.

Transport lotniczy

W 1999 r.Belgia posiadała ok.42 lotniska w tym 24 z pasami startowymi o nawierzchni twardej w tym 6 o długości powyżej 3000 m.Najważniejszymi portami lotniczymi są port lotniczy Bruksela(znany dawniej jako Bruxelles-Zaventem oraz Brussel National/Bruxelles-National)pod Brukselą(16179733 pasażerów w roku 2005),oraz port lotniczy Bruksela-Charleroi(znany szerzej jako Aéroport de Charleroi Bruxelles-Sud 1873349 pasażerów w roku 2005,wyłącznie tanich linii).W transporcie towarów drogą lotniczą główną rolę odgrywają porty lotnicze Bruxelles-National oraz Liège-Bierset.

Komunikacja miejska

Komunikacja miejska w Belgii jest obsługiwana przez kilku przewoźników o zasięgu regionalnym:

•De Lijn(działający we Flandrii),

•TEC(działający w Walonii)

•oraz STIB/MIVB(działający w regionie Brukseli).

Ze względu na wysoką gęstość zaludnienia kraju i jego organizację terytorialną oraz niewielką liczbę przewoźników w zasadzie nie ma rozróżnienia między autobusową komunikacją miejską i podmiejską.W czterech miastach(Antwerpia,Bruksela,Gandawa,Charleroi)istnieją sieci tramwajowe,ponadto w eksploatacji jest także linia tramwajowa o długości 67 km wzdłuż całego belgijskiego wybrzeża(łącząca miejscowości wypoczynkowe De Panne i Knokke-Heist).Sieć metra działa jedynie w Brukseli,chociaż istniały plany budowy metra także w Charleroi(część infrastruktury tramwajowej projektowano tak,by mogła być bazą dla przyszłych sieci metra).W Antwerpii,Brukseli oraz Charleroi istnieje także premetro:tramwaje,które jeżdżą na pewnych odcinkach pod ziemią.Ze względu na wysoką gęstość sieci kolejowej i wysoką częstotliwość kursowania pociągów,a także zintegrowane systemy taryfowe,rolę komunikacji miejskiej i podmiejskiej pełnią często pociągi SNCB.

Transport rurociągowy

Na terenie Belgii znajduje się 161 km rurociągów transportujących ropę naftową,1167 km służących do transportu produktów naftowych oraz 3301 km rurociągów gazu ziemnego.

Historia

Pierwotnie obszar dzisiejszej Belgii zamieszkany był przez Celtów oraz celtycko-germański lud Belgów.Od I wieku p.n.e.przez kolejne setki lat tereny te znajdowały się we władaniu Rzymu(część prowincji Galia Gallia Belgica).Od III wieku postępująca chrystianizacja.Od roku 486 obszar dzisiejszej Belgii stał się częścią państwa Franków.Po traktacie w Verdun w roku 843 Belgia została podzielona pomiędzy Francję i Niemcy.W XV wieku Belgia była częścią Burgundii,a w roku 1477 została przejęta przez Austrię cesarza Maksymiliana I.

W latach 1556-1714 Belgia należała do:

•Hiszpanii,

•a następnie znowu do Austrii(1714–1794),

•Francji(1794–1814),

•a w okresie 1814-1830 była połączona z Holandią Królestwo Niderlandów.

Podczas panowania Habsburgów w Niderlandach Południowych zaczęła kształtować się belgijska świadomość narodowa,której pierwszym wyraźnym przejawem był Przewrót Brabancki(1789).Dopiero jednak w roku 1830 Belgia stała się niezależnym państwem.Niepodległość zdobyła w wyniku powstania przeciwko dominacji holenderskiej(rewolucja belgijska).W czasie I wojny światowej Niemcy zaatakowały neutralną Belgię.Na mocy traktatu wersalskiego do Belgii przyłączono niemieckie okręgi Eupen i Malmedy.W 1940 roku ponownie neutralna Belgia została zaatakowana przez hitlerowskie Niemcy.Po zakończeniu drugiej wojny światowej Belgia porzuciła neutralność i stała się członkiem NATO,a także została jednym z członków założycieli Wspólnoty Europejskiej.Z Holandią i Luksemburgiem Belgia stworzyła w roku 1948 unię celną,a 1960 unię gospodarczą powstał Benelux.W roku 1960 niepodległość uzyskała największa kolonia tego państwa Kongo Belgijskie,a w roku 1962 terytoria mandatowe Rwanda i Burundi.W XX wieku dochodziło do stopniowego podziału na dwie strefy językowe położoną na północy Flandrię(język niderlandzki)i na południu Walonię(język francuski).

Spowodowało to w 1963 roku formalny podział Belgii na 3 regiony:

•Flandrię,

•      Walonię

•      i Region Stołeczny Brukseli.

W roku 1993 doszło do przekształcenia Belgii w państwo federalne z 3 regionami o szerokiej autonomii.W 2007 spór o dalszą reformę i większą samodzielność Flandrii przyczynił się do kłopotów ze sformowaniem rządu federalnego.Od czerwca 2010 roku do grudnia 2011 w Belgii trwał najdłuższy we współczesnej Europie kryzys rządowy.

Ustrój polityczny

Belgia jest monarchią konstytucyjną. Konstytucja Belgii została przyjęta w roku 1831,po zwycięstwie rewolucji sierpniowej 1830 roku.

Była rewidowana siedmiokrotnie:

•w 1893,

•1919,

•1970,

•1980,

•1988,

•1993,

•2001.

Parlament składa się z dwóch izb:

•Izby Deputowanych,w której skład wchodzi 150 deputowanych wybieranych w wyborach bezpośrednich,zgodnie z systemem proporcjonalnym.

•Senatu,którzy są wybierani zarówno w wyborach bezpośrednich(25 przez społeczność flamandzką,15 przez Walonów),jak również wyłaniani przez rady prowincjonalne.W senacie zasiada również potomstwo panującego monarchy.

Partie polityczne
Belgijskie partie polityczne:

•Flamandzcy Liberałowie i Demokraci(Vlaamse liberale democraten,VLD),

•Flamandzka Partia Demokratyczno-Chrześcijańska(Christen-demokratisch en Vlaams,CD&V),

•Frankofonska Partia Socjalistyczna(Parti Socialiste,PS),

•Ruch Reformatorski(Mouvement Réformateur,MR),

•Interes Flamandzki(Vlaams Belang,VB),

•Flamandzka Partia Socjalistyczna(Socialistische Partij anders,SP.a.),

•Frankofońska Partia Ekologiczna(Ecolo),

•Frankofońska Partia Społeczno-Chrześcijańska(Centre democrate-humaniste,CDH),

•Flamandzka Partia Ekologiczna(Agalev),

•Unia Ludowa(Volksunie,VU),

•Front Narodowy(Front national,FN),

•Spirit,

•Vivant.

Podział administracyjny
Belgia jest państwem federacyjnym.Każdy z 3 regionów Belgii ma własną władzę ustawodawczą Radę Regionalną.

Oświata

Oświata w Belgii,zachowując jednolitą strukturę systemu szkolnego,ma dwie władze oświatowe,dwa obowiązujące programy nauczania i dwa modele kształcenia.Jest to spowodowane podziałem kraju na dwie strefy językowe.Edukacja jest obowiązkowa do 18 roku życia.

Demografia

Językami urzędowymi są w Belgii francuski,niderlandzki i niemiecki.Większa część populacji(56%-60%)posługuje się językiem niderlandzkim,około 40%-44% francuskim,bądź walońskim i zaledwie 1% niemieckim.

Grupy etniczne:

•Flamandowie 57%,

•Walonowie 33%

Religie

Belgia jest krajem trójjęzycznym.W XIX wieku jednym z bodźców do powstania tego państwa był katolicyzm,gdyż dla mieszkańców Flandrii nie do zaakceptowania był antykatolicki kalwinizm Niderlandów.Ruch antyklerykalny początkowo rozwijał się tam słabo,później zaczął się wzmagać na wzór francuski.

Dane z 2005:

•katolicyzm 58,07%

•islam 3,6%

•protestantyzm 1,09%:

•Unia Protestancka 0,27%

•zielonoświątkowcy 0,26%

•prawosławie 0,55%

•buddyzm 0,29%

•Świadkowie Jehowy 0,23%

•judaizm 0,21%

•bahaizm 0,02%

Media

W Belgii działają radio oraz państwowa i prywatna telewizja.

Stacje państwowe nadają programy w 3 językach:

•francuskim(Radio-Télévision Belge de la Communauté française,RTBF),

•flamandzkim(Vlaamse Radio en Televisie,VRT)

•I niemieckim(Belgisches Rundfunk- und Fernsehzentrum der Deutschsprachigen Gemeinschaft,BRT).

Wśród stacji prywatnych najpopularniejsze to:

•RTL-TVI,nadająca programy dla Brukseli i regionu Walonii,

•Télévision Indépendante,stacja komercyjna,nadająca w języku francuskim,

•oraz Vlaamse Televisie Maatschappij,stacja komercyjna nadająca w języku flamandzkim.

•Najpopularniejszym kanałem we Flandrii jest één.